Podatek PCC: co to jest, ile wynosi, kto płaci i jak zapłacić PCC?

Sprawdź, czym jest podatek od czynności cywilnoprawnych. Dowiedz się, ile wynosi PCC, kto ponosi opłatę, jak złożyć deklarację PCC-3 i zapłacić podatek.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• w jakich sytuacjach płacimy podatek od czynności cywilnoprawnych,
• ile wynosi podatek PCC,
• ile czasu na PCC ma płatnik tego podatku,
• kto płaci podatek od czynności cywilnoprawnych.

Co to jest PCC?

PCC to podatek od czynności cywilnoprawnych, czyli wszystkich umów opisanych w kodeksie cywilnym. Jest płatny zarówno przy ich zawieraniu, jak i w przypadku zmiany (jeśli nastąpi podwyższenie podstawy opodatkowania), ugody czy orzeczenia sądu – jeżeli powodują takie same skutki prawne, jak te umowy.

PCC – ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz pozostałe akty prawne

Podstawowym dokumentem, który reguluje PCC, jest Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. W 2023 roku ustawa o PCC została znowelizowana o nowy dokument – Ustawę o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz niektórych innych ustaw.

Jakie czynności cywilnoprawne podlegają opodatkowaniu podatkiem PCC?

Ustawa PCC wskazuje czynności cywilnoprawne, których dotyczy ten podatek. Należą do nich m.in. następujące umowy:

    • sprzedaży (np. nieruchomości), 
    • zamiany rzeczy i praw majątkowych (np. samochodu), 
    • pożyczki – pieniędzy albo rzeczy,
    • darowizny – jeśli obdarowany przyjął długi, ciężary albo inne zobowiązania darczyńcy,
    • dożywocia,
    • ustanowieniu odpłatnej renty, 
    • stwierdzenia działu spadku, 
    • zniesienia współwłasności,
    • ustanowienia hipoteki,
    • ustanowienia odpłatnego użytkowania lub odpłatnej służebności,
    • depozytu nieprawidłowego,
    • umowy spółki.

Podatkowi podlegają także zmiany tych umów, orzeczenia sądów i ugody, jeżeli powodują takie same skutki prawne. Opodatkowane są rzeczy i prawa majątkowe znajdujące się w Polsce lub za granicą – gdy ich nabywca zawarł umowę w naszym kraju, mieszka na jego terenie lub ma w nim siedzibę firmy.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?

Momentem powstania obowiązku podatkowego jest dzień dokonania czynności cywilnoprawnej, czyli zawarcia umowy (np. sprzedaży nieruchomości) albo złożenia oświadczenia (np. o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego).

Podatek PCC – kto płaci?

Obowiązek podatkowy spoczywa na podatniku – to ta osoba uiszcza podatek, czy to osobiście, czy też za pośrednictwem płatnika (w tej roli występuje notariusz). Jak określić osobę będącą podatnikiem w danej czynności? Wszystko zależy od rodzaju umowy.

Kto płaci podatek od czynności cywilnoprawnych w przypadku sprzedaży?

Jeśli umowa sprzedaży jest czynnością podlegająca opodatkowaniu PCC, podatek ten zapłaci kupujący. Właściwą w tym zakresie deklaracją będzie formularz PCC-3.

Kto płaci PCC od pożyczki?

Kto płaci podatek od pożyczki? Płatnikiem jest w tym przypadku pożyczkobiorca.

Kto płaci podatek PCC od ustanowienia hipoteki?

W razie zakupu nieruchomości na kredyt hipoteczny podatek płaci notariusz. Dopełni on wszelkich obowiązków związanych z podatkiem PCC, pobierze od klienta należny podatek od czynności cywilnoprawnych, wpłaci na rachunek urzędu skarbowego i złoży deklarację. W przypadku transakcji dokonywanych na rynku nieruchomości, najczęstszą formą rozliczenia omawianego podatku będzie pobranie go przez notariusza wraz z taksą i innymi opłatami, np. opłatą za wpis w księdze wieczystej.

Kto musi opłacić podatek PCC w pozostałych przypadkach?

W przypadku pozostałych umów cywilnoprawnych płatnikiem jest:

    • umowa zamiany – obie strony czynności,
    • umowa darowizny – obdarowany,
    • umowa dożywocia – nabywca własności nieruchomości,
    • umowa o dział spadku lub zniesienie współwłasności – osoba nabywająca rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku albo we współwłasności,
    • umowa ustanowienia użytkowania lub płatnej służebności – osoba stająca się użytkownikiem lub ustanawiająca służebność,
    • umowa spółki cywilnej – wszyscy wspólnicy spółki, 
    • umowa innych spółek – spółka,
    • depozyt nieprawidłowy – przechowawca depozytu.

Do czego służy formularz PCC-3 i co się w nim znajduje?

Druk PCC-3 to deklaracja w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych. Składa ją każda osoba, która zawarła umowę cywilnoprawną, w tym dotyczącą sprzedaży nieruchomości. Złożenie deklaracji PCC-3 poprzedza pobranie formularza w usłudze E-Deklaracje, a następnie uzupełnienie wszystkich wymaganych pól. Należą do nich m.in.:

    • identyfikator podatkowy – PESEL lub NIP,
    • data dokonania czynności cywilnoprawnej,
    • miejsce złożenia deklaracji – właściwy urząd skarbowy,
    • cel sporządzania deklaracji – złożenie lub korekta,
    • rodzaj podatnika – osoba fizyczna lub podatnik niebędący osobą fizyczną,
    • adres mieszkania lub siedziby,
    • przedmiot opodatkowania,
    • podstawa opodatkowania, stawka podatku i wyliczona kwota do zapłaty,
    • zwięzłe określenie treści i przedmiotu czynności cywilnoprawnej.

Wypełnioną deklarację PCC-3 można złożyć elektronicznie w usłudze E-deklaracje na Portalu Podatkowym. Dokument należy podpisać podpisem kwalifikowanym lub danymi autoryzującymi. Istnieje także możliwość, aby pobrać formularz PCC-3, wydrukować go, uzupełnić, a następnie złożyć w urzędzie skarbowym lub przesłać pocztą na jego adres.

Druk PCC-2 – co to jest i jakie zawiera elementy?

Deklarację PCC-2 składa notariusz, który ustanawia hipotekę. Jest on w tym przypadku płatnikiem, który oblicza, pobiera i wpłaca podatek PCC do urzędu skarbowego. Formularz PCC-2 można złożyć jedynie elektronicznie.

Znajdują się w nim m.in. następujące elementy:

    • miejsce składania – urząd skarbowy właściwy ze względu na siedzibę kancelarii notarialnej,
    • dane notariusza – miejsce zamieszkania i adres siedziby,
    • dane dotyczące należności – w tym kwota pobranego podatku PCC,
    • oświadczenie i podpis elektroniczny płatnika.

Podatek PCC – termin opłacenia PCC-3?

Co do zasady, podatnicy zobowiązani są złożyć deklarację PCC-3 i zapłacić podatek w terminie 14 dni od daty zakupu lub dokonania innej czynności powodującej obowiązek podatkowy. Ile czasu na opłacenie PCC ma płatnik? Podatek należy wpłacić również w ciągu dwóch tygodni.

Ile czasu na podatek PCC ma notariusz?

Notariusz powinien zapłacić podatek w terminie do 7 dnia następnego miesiąca po miesiącu pobrania podatku. 

Podatek PCC – jak zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych?

Jak zapłacić PCC-3? Należy przelać należną kwotę podatku w kasie właściwego urzędu skarbowego lub przelać na jego konto bankowe.

Osoby, które kupiły nieruchomość na kredyt hipoteczny, nie muszą się zastanawiać, jak zapłacić podatek PCC. Należną kwotę wyliczy i zapłaci notariusz.

Gdzie zapłacić podatek PCC? Jak urząd skarbowy jest właściwy?

Podatek od czynności cywilnoprawnych należy wpłacić do urzędu skarbowego, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika lub siedzibę spółki.

PCC – na jakie konto należy zapłacić podatek z deklaracji PCC-3 do urzędu skarbowego?

Podatek PCC należy wpłacić na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Na stronie rządowej można znaleźć wykaz rachunków bankowych urzędów skarbowych Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).

Podatek PCC – od jakiej kwoty jest naliczany?

Kwestia tego, od jakiej kwoty PCC jest naliczany, zależy od rodzaju zawieranej umowy cywilnoprawnej.

Aby ustalić podstawę opodatkowania, należy wziąć pod uwagę:

    • sprzedaż – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego,
    • darowizna – wartość długów, zobowiązań albo ciężarów obdarowanego,
    • zamiana – wyższa wartość rynkowa spośród zamienianych rzeczy,
    • zamiana mieszkań – różnica wartości rynkowej między mieszkaniami,
    • pożyczka – kwota pożyczki lub każda pożyczona kwota, gdy wartość pożyczki nie była znana w momencie zawierania umowy,
    • dział spadku – wartość rynkowa rzeczy lub praw majątkowych nabywanych ponad wartość udziału w spadku,
    • hipoteka – kwota zabezpieczonej wierzytelności,
    • zniesienie współwłasności – wartość rynkowa przejmowanego przedmiotu lub prawa majątkowego,
    • umowa dożywocia – wartość rynkowa nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego,
    • ustanowienie odpłatnego użytkowania lub służebności – wartość świadczeń za umówiony okres.

Podatek PCC – ile wynosi? 

Opłata PCC będzie naliczana w różnej wysokości dla każdego rodzaju czynności cywilnoprawnej.

PCC – ile procent w przypadku zakupu? Ile wynosi podatek od zakupu mieszkania?

Podatek PCC wynosi 2% wartości rynkowej w przypadku umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych (np. wyposażenia mieszkania), prawa spółdzielczego do lokalu lub prawa użytkowania wieczystego. Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen i bierze pod uwagę miejsce położenia, stan oraz stopień zużycia danej rzeczy.

W przypadku umów sprzedaży innych praw majątkowych obowiązuje stawka 1% od wartości rynkowej.

Podatek PCC od hipoteki – ile wynosi i od czego zależy określenie jego wysokości?

Podatek od ustanowienia hipoteki wynosi:

    • 0,1% kwoty zabezpieczonej wierzytelności – dla umów ustanowienia hipoteki w przypadku istniejących wierzytelności,
    • 19 zł – w przypadku ustanowienia hipoteki dla wierzytelności, której wysokość nie jest znana.

Wysokość podatku PCC w przypadku pożyczki

Podatek PCC od pożyczki wynosi co do zasady 0,5% od wartość pożyczki lub wysokości każdej wpłaty, jeśli wartość pożyczki nie była znana w chwili zawierania umowy.
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) – jak go zapłacić?

Sprawdź, czym jest podatek od czynności cywilnoprawnych. Dowiedz się, ile wynosi PCC, kto ponosi opłatę, jak złożyć deklarację PCC-3 i zapłacić podatek.

Podatek PCC 3 – ile procent w przypadku pozostałych umów?

Podatek od umowy cywilnoprawnej wynosi:

    • 0,5% – w przypadku zawarcia umowy spółki,
    • 1% wartości praw – dla umów ustanowienia odpłatnego użytkowania lub ustanowienia odpłatnej służebności, w tym gruntowej,
    • 2% wartości – dla umów o zniesienia współwłasności, zamiany, darowizny, dożywocia lub umów o dział spadku.

PCC – kiedy płacimy odsetki za zwłokę i ile wynoszą?

Jeśli podatek nie zostanie zapłacony w terminie, urząd skarbowy może naliczyć podatnikowi odsetki za zwłokę. Wyniosą one 8% w skali roku od kwoty zadłużenia.

Kiedy nie trzeba płacić podatku PCC?

Generalną zasadą jest, że PCC nie podlegają czynności cywilnoprawne w zakresie, w jakim są opodatkowane VAT. Jeśli kupujesz np. mieszkanie od dewelopera, umowa sprzedaży nie podlega PCC. W obszarze wyłączenia obowiązku zapłaty PCC znajdują się także umowy sprzedaży i zamiany, gdy jedna ze stron umowy podlega zwolnieniu z VAT z tytułu tej transakcji. 

Nie zapłacisz także podatku PCC, gdy:

    • zawrzesz umowę ze spółką kapitałową jako jej wspólnik (akcjonariusz),
    • kupisz przedmioty ruchowe o wartości do 10 tys. zł,
    • nabędziesz obce waluty,
    • pożyczysz pieniądze od członków najbliższej rodziny,
    • weźmiesz pożyczkę od innych osób do wartości 1000 zł.

Zwolnienie z podatku PCC przy zakupie nieruchomości

Kiedy nie płacimy PCC od nieruchomości? Nie obowiązuje on m.in. w następujących przypadkach:

    • zakup od dewelopera na podstawie faktury z naliczonym podatkiem VAT,
    • wykup mieszkania komunalnego na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami lub przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska,
    • kupno mieszkania po upływie 5 lat za środki z uzyskanego odszkodowania z powodu wcześniejszego wywłaszczenia,
    • zakup mieszkania od spółdzielni na podstawie przepisów własnościowego prawa spółdzielczego.

Umowa dożywocia – podatek: zwolnienie z PCC

Umowa dożywocia polega na tym, że jedna ze stron przenosi na rzecz drugiej własność nieruchomości (w formie aktu notarialnego), a druga zobowiązuje się w zamian zapewnić jej utrzymanie aż do śmierci. Taka umowa co do zasady podlega opodatkowaniu od czynności cywilnoprawnych. 

Zwolnienie z PCC jest możliwe w wyjątkowej sytuacji, gdy grunty nabyte w ramach umowy dożywocia utworzą gospodarstwo rolne o powierzchni od 11 ha do 300 ha lub powiększą je do tych wartości. Dodatkowo nabywca musi prowadzić takie gospodarstwo przez co najmniej 5 lat.

Podatek PCC zniesiony dla osób, które kupują pierwsze mieszkanie

31 sierpnia 2023 roku to data wejścia w życie nowelizacji przepisów dotyczących podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Zwalnia ona z obowiązku zapłaty PCC kupujących pierwszy lokal lub dom. Zniesienie podatku PCC dotyczy zakupu nieruchomości z rynku wtórnego. Dzięki zwolnieniu można zaoszczędzić od kilku tysięcy do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Pieniądze te warto przeznaczyć np. na remont mieszkania. Przy zakupie lokalu o wartości rynkowej 500 tys. zł kwota oszczędności wyniesie 10 tys. zł.

Sprzedaż mieszkania - podatek i inne opłaty Czytaj

Aby skorzystać ze zwolnienia, kupującym musi być osobą fizyczną, która nigdy wcześniej nie była właścicielem nieruchomości. Wyjątek obejmie osoby, które otrzymały w spadku maksymalnie połowę mieszkania albo domu.

Bez PCC można nabyć:

• prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość,
• prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego,
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego.

Co istotne, zwolnienie od podatku PCC nie obejmuje sprzedaży dokonanych przed 31 sierpnia 2023.

Podwyższony podatek dla lokali mieszkalnych stanowiących odrębne nieruchomości

Ustawodawca postanowił skompensować preferencję podatkową dla osób kupujących pierwszą nieruchomość mieszkalną poprzez nałożenie podwyższonej stawki podatku dla sprzedaży nieruchomości nabywającemu udziały lub prawo własności do piątego i więcej mieszkania lub domu.

Wyższy podatek wynosi 6% i dotyczy umowy sprzedaży zawartej z tym samym kupującym, gdy:

• nabywa co najmniej sześć lokali mieszkalnych stanowiących odrębne nieruchomości w jednym lub kilku budynkach wybudowanych na jednej nieruchomości gruntowej, opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, lub udziały w tych lokalach albo
• nabył już co najmniej pięć takich lokali lub udziały w nich.

Zakup samochodu a podatek PCC

W przypadku umowy sprzedaży samochodu bez naliczonego podatku VAT (np. używanego od osoby fizycznej) kupujący powinien złożyć deklarację PCC-3 w urzędzie skarbowym i zapłacić podatek w wysokości 2%. Podstawą jego wyliczania jest wartość rynkowa samochodu.

Wyłączenia obowiązku zapłaty PCC od auta

Kupujący nie zapłaci podatku PCC od zakupu samochodu, jeśli:

    • kupił pojazd z naliczonym podatkiem VAT – np. nowy z salonu,
    • zawarł umowę za granicą, nie mieszka w Polsce lub nie ma w naszym kraju siedziby,
    • jest osobą niepełnosprawną (na podstawie ważnego orzeczenia), która kupiła auto na własne potrzeby,
    • rynkowa wartość samochodu jest równa lub niższa niż 1000 zł.

Co to jest podatek PCC: podsumowanie

Podatek od czynności cywilnoprawnych jest wyjątkowo skomplikowaną daniną. W zależności od rodzaju transakcji inna będzie osoba podatnika oraz wysokość podatku, a także sposób jego uiszczenia. Na szczęście większość transakcji na rynku nieruchomości odbywa się w formie notarialnej. To notariusz zadba o wykonanie obowiązków podatkowych ciążących na podatniku.

Termin złożenia deklaracji PCC-3 i zapłaty podatku przez podatnika	14 dni od dokonania czynności cywilnoprawnej
Termin złożenia deklaracji PCC-2 i zapłaty podatku przez notariusza	do 7 dnia następnego miesiąca po miesiącu pobrania podatku
Jak wysłać deklarację PPC-3?	elektronicznie (w usłudze E-Deklaracje na Portalu podatkowym), w urzędzie skarbowym lub tradycyjną pocztą
Jak zapłacić podatek PCC?	w kasie urzędu skarbowego lub na jego konto bankowe
Jaki urząd skarbowy jest właściwy?	ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę
Kto płaci podatek PCC od hipoteki?	notariusz
Kto płaci podatek PCC od pożyczki?	pożyczkobiorca
Kto płaci podatek PCC od sprzedaży?	kupujący
Kto płaci podatek PCC od darowizny?	obdarowany

Tabela z najważniejszymi informacjami o podatku PCC