Na czym polega budownictwo ekologiczne?

Budownictwo ekologiczne to szereg rozwiązań z zakresu inwestycji budowlanych, które spełniają wymogi ochrony środowiska, ekonomiki i ergonomii zużywania zasobów. Na czym właściwie budownictwo ekologiczne polega? Jakie metody są wykorzystywane w nowych budynkach, aby zaoszczędzić na ich późniejszej eksploatacji? I w końcu - czy budownictwo ekologiczne się opłaca?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• po jakim czasie zwraca się inwestycja w panele fotowoltaiczne
• skąd pozyskać dotacje na ekologiczne rozwiązania w mieszkaniu 
• czym jest Smart Home

Czym jest budownictwo ekologiczne?

Główne założenie budownictwa ekologicznego składa się z trzech filarów. Ważna jest oczywiście ekologia (a więc oddziaływanie na środowisko), ekonomia (czyli oszczędność w zużyciu mediów) oraz aspekt społeczny (który ma zapewnić komfort mieszkańców i podwyższyć jakość ich życia). Co więcej ekobudownictwo to nie tylko efekt finalny procesu budowlanego. Już na etapie samej budowy należy dołożyć wszelkich starań, by zminimalizować jej negatywny wpływ na środowisko - kluczowe będą użyte materiały budowlane oraz ich pozyskanie.

W Polsce nadal budownictwo ekologiczne króluje wśród inwestycji komercyjnych. Biurowce przyjazne środowisku stają się standardem, jednak jak wygląda sytuacja w budynkach mieszkalnych? W polskim budownictwie jednorodzinnym bezapelacyjnie dominuje technologia tradycyjna. Jeszcze w 2017 roku do budowy domów korzystaliśmy głównie z bloczków komórkowych (45 proc. odpowiedzi) i cegły ceramicznej (34 proc.) [dane pochodzą z raportu serwisu Oferteo.pl na podstawie przeprowadzonych ankiet]. Dziś coraz popularniejsze stają domy drewniane, z bali oraz domy kanadyjskie.

Coraz chętniej też sięgamy po ekologiczne rozwiązania, które mają za zadanie zmniejszyć zużycie wody czy prądu. Prawdziwym przełomem w mieszkalnym ekobudownictwie są jednak osiedla bloków. Na ekologiczne budynki deweloperzy decydują się coraz częściej.

Proekologiczne rozwiązania w budownictwie

Chcąc obniżyć koszty użytkowania danej inwestycji, coraz więcej deweloperów i inwestorów prywatnych stosuje eko rozwiązania już na etapie budowy. Jednym z popularniejszych są panele fotowoltaiczne. Coraz częściej powstają one na dachach budynków - w przypadku bloków i obiektów komercyjnych z powodzeniem zaopatrzają w prąd części wspólne, a w domach jednorodzinnych (w zależności od ich liczby i wydajności) mogą znacząco zniwelować potrzebę korzystania z prądu z elektrowni. We wszystkich sytuacjach fotowoltaika skutecznie obniża rachunki za prąd, a przede wszystkim pozyskana energia jest czysta, wydajna i tania.

Kolejne rozwiązanie - bardzo łatwe do wprowadzenia w życie - to energooszczędne oświetlenie. Lampy LED stają się standardem w budynkach wszelkiego typu. Diody LED pobierają mniej prądu i świecą dłużej (rzadziej trzeba je wymieniać), dzięki czemu są przyjazne środowisku i portfelowi mieszkańca, dlatego na osiedlach mieszkalnych oświetlenie tego rodzaju jest montowane w częściach wspólnych, także przed budynkami. Dodatkowo jest uważane za nastrojowe.

To, co z powodzeniem możemy zastosować zarówno w domach jednorodzinnych, jak i dużych osiedlach mieszkaniowych, to zbieranie deszczówki. To proste rozwiązanie, na które składają się specjalne zbiorniki na wodę deszczową i ewentualnie system podlewania. Zebraną deszczówkę możemy bowiem użyć do spłukania toalety albo podlania ogrodu, czy w przypadku osiedla bloków - zielonego patio. Oczywiście rozwiązanie jest korzystne dla wszystkich, zmniejsza pobór wody, a tym samym obniża wysokość rachunków.

Pozostałe kwestie, które wpływają na ekologię i ekonomię to na przykład naturalne doświetlenie budynków, poprzez ich odpowiednie ustawienie względem stron świata oraz duże przeszklenia (tu należy pamiętać o zapewnieniu bezpieczeństwa ptakom!). Deweloperzy coraz częściej ustawiają w garażach ładowarki do samochodów elektrycznych. Coraz częściej na osiedlach pojawia się bujna roślinność, domki dla ptaków i owadów czy rośliny na ścianach i dachach budynków.

Smart Home - eko rozwiązanie?

Wśród najróżniejszych pro-ekologicznych rozwiązań nie możemy nie wskazać na szybko zdobywające popularność systemy domu inteligentnego. W tym przypadku nie tyle chodzi o specyficzną technologię budowlaną (choć kompleksowe projekty zakładają i to), ale o montaż systemu zarządzania budynkiem, dzięki któremu jego wydajność wzrośnie, a zużycie energii zmaleje.

„Inteligentne domy” w zależności od przyjętego pakietu rozwiązań mogą nie tylko wyłączyć światło w pustym pomieszczeniu, czy zapalić w reakcji na ruch, ale również np. ustawiają ogrzewanie, klimatyzację, wentylację, aktywują alarm – na wypadek zagrożenia np. pożarowego, ale też kradzieży.

Można zaprogramować określone sekwencje. Np. na godzinę powrotu do domu z pracy system zwiększy temperaturę w mieszkaniu, włączy lampy w holu i salonie, telewizor na określonym kanale, czajnik – tak by woda na kawę już się gotowała. Systemy zapamiętują wprowadzane ustawienia i uczą się – np. kodują, że od poniedziałku do piątku, mieszkanie jest puste od 8 do 16 i wtedy też zmniejszają temperaturę w pomieszczeniach.

Certyfikaty ekobudownictwa

Systemy certyfikacji zrównoważonego budownictwa promują bardzo nowoczesne rozwiązania, które mają z jednej strony szanować środowisko naturalne, z drugiej zmniejszać koszty. Obecnie największą popularnością cieszą się dwa systemy certyfikacji „zielonych” budynków – a więc BREEAM i LEED. W 2016 roku po raz pierwszy w naszym kraju certyfikat BREEAM uzyskały budynki mieszkaniowe wielorodzinne (chodzi o jeden z projektów Skanska w Warszawie).

BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) to system, który ocenia jak bardzo dany green building jest przyjazny środowisku naturalnemu, a także komfortowy dla swoich użytkowników.

Wśród kategorii, które ulegają ocenie możemy wyróżnić: zarządzanie projektem inwestycji oraz procesem budowy, energooszczędność oraz właściwości materiałów wykorzystanych do budowy i wykończenia budynku, komfort użytkowania budynku, poziom zużycia energii w budynku, lokalizacja budynku, odległość komunikacji miejskiej, sposób zarządzania gospodarką wodno-ściekową, sposób zarządzania odpadami, sposób zagospodarowania terenu wokół budynku, rozwiązania, które zastosowano w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń oraz innowacyjność inwestycji. Każdy budynek, który podlega ocenie, dostaje ocenę odpowiednią spełnionym warunkom.

Raport PLGBC z roku 2021 wskazuje, że w marcu tego roku powierzchnia całkowita certyfikowanych obiektów wynosiła ponad 23 mln m², na którą złożyło się 1100 budynków. Wzrost liczby eko nieruchomości w skali roku wyniósł 30%, a łącznej powierzchni - 35%. Nadal notuje się obiekty biurowe jako lidera w budownictwie ekologicznym, biurowce stanowią 54% wszystkich certyfikowanych budynków. Branża nieruchomości logistycznych i przemysłowych ma drugie miejsce, osiągając już 21%. Nieruchomości handlowe stanowią 15% certyfikowanych obiektów, a obiekty mieszkalne to zaledwie 8%, choć udział ten rośnie z roku na rok.

Co ciekawe, Polska pozostaje liderem pod względem liczby budynków ekologicznych wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Obecnie 46% wszystkich budynków certyfikowanych z regionu Europy Środkowo-Wschodniej zlokalizowanych jest w naszym kraju, ale i u naszych sąsiadów wskaźniki ekobudownictwa rosną. Szczególnie znaczące zmiany widać w Czechach, gdzie liczba certyfikowanych budynków wzrosła o 124%.

Czy ekoenergia się opłaca?

Ze wspomnianej ankiety Oferteo.pl wynika, że w ogromnej większości ogrzewamy nasze domy gazem (40 proc. odpowiedzi), dużą popularnością cieszy się też drewno. Jednak rośnie popularność źródeł alternatywnych - pompy ciepła instaluje 15 proc. budujących, panele fotowoltaiczne – około 7 proc.

Czy energia odnawialna się opłaca? Wg szacunków – zainwestowane 20 – 30 tys. zł w panele słoneczne (przeciętny koszt instalacji takich systemów) ma szansę zwrócić się po kilkunastu latach. Co do znacznie popularniejszych pomp ciepła – tu również powinniśmy się liczyć ze sporymi wydatkami, rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych. Czas zwrotu z inwestycji szacuje się bardzo różnie, ale w grę wchodzi najczęściej również kilkanaście lat.

Firmy angażujące się w zielone projekty zapewniają, że dzięki zastosowanym w nich ekologicznym rozwiązaniom, utrzymanie części wspólnych w budynkach jest tańsze o ok. 10 proc. Najbardziej spadają koszty oświetlenia, nawet o 70–80 proc. Oszczędności generowane są głównie dzięki energooszczędnej technologii LED, jak również instalowanym sensorom ruchu i zmierzchu. Tańsze utrzymanie budynków jest możliwe, dzięki odpowiedniej izolacji termicznej. 

Ostatecznie sama budowa wyniesie nas więcej, łatwo jednak policzyć, że stałe rachunki za media ulegną obniżeniu. Mimo wszystko wydaje się, że warto – pamiętajmy, że z czasem pro-ekologiczne rozwiązania będą prawdopodobnie powszechne i obowiązujące. Coraz więcej deweloperów wykazuje zainteresowanie magazynami energii oraz pompami ciepła. Już zamontowana i działająca pompa ciepła zwiększa wartość naszej nieruchomości, może być istotną kartą przetargową przy sprzedaży. Oczywiście nie bez znaczenia jest aspekt ekologiczny, którego przecież z zasady nie przelicza się na pieniądze.

Dotacje na ekologiczne budownictwo

1.07.2021 r. ruszył kolejny nabór wniosków do programu Mój Prąd, skierowany do osób fizycznych wytwarzających energię elektryczną na własne potrzeby. Dotacja obejmuje wykonane i podłączone do sieci instalacje fotowoltaiczne, o ile te są o mocy 2-10 kW i są przeznaczone na cele mieszkaniowe; nie zostały ukończone przed 01.02.2020 r. i nie stanowią rozbudowy już istniejącej instalacji. Program zakłada zwrot do 50% kosztów inwestycji, maksymalnie 3000 zł na instalację. Rząd i Unia Europejska, za pośrednictwem NFOŚiGW, przeznaczą na program 534 mln zł.

Kolejny program dla osób fizycznych to budżet 103 miliardy złotych na czyste powietrze, mający poprawiać jakość powietrza. Program zakłada dofinansowanie wymiany starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy oraz przeprowadzenia niezbędnych prac termomodernizacyjnych budynku. W zależności od rodzaju przedsięwzięcia, dotacja może wynosić nawet 30 000 zł.

Oprócz rządowych programów Czyste Powietrze i Mój prąd, także samorządy uchwalają programy pozwalające starać się o pieniądze. Co ciekawe, dotacje lokalne można łączyć z rządowymi, dzięki czemu łączne dofinansowanie może wynieść nawet 100% inwestycji.

Czy warto stosować ekologiczne rozwiązania?

Wszystko wskazuje na to, że idziemy w stronę, w której rozwiązania ekologiczne i energooszczędne staną się standardem. Naciski ze strony Unii, ale też rosnąca świadomość Polaków sprawia, że coraz więcej budynków powstaje w zgodzie z naturą. Trzeba pamiętać, że budownictwo ekologiczne to nie tylko materiały zużyte do budowy czy zastosowane rozwiązania, ale też na przykład lokalizacja nieruchomości. Ważne jest, aby była blisko natury i zapewniała z nią kontakt, ale też była dobrze skomunikowana - tak, aby maksymalnie zminimalizować konieczność korzystania z auta.

Ostatecznie zielone budownictwo to ogrom korzyści pod wieloma względami. Wszystkie zastosowane rozwiązania mają za zadanie poprawić komfort mieszkańców oraz zmniejszyć zużycie prądu i wody - za co z kolei podziękuje nam planeta oraz nasz portfel.