Ogród deszczowy - co to jest i jak go stworzyć?

Marzena Zbierska
Marzena Zbierska

Data publikacji: 27.12.2021, Data aktualizacji: 17.02.2022

5 minut czytania

Średnia ocen 5/5 na podstawie 12 głosów

Ogrody deszczowe
Ogrody deszczowe stają się w Polsce coraz bardziej popularne z uwagi na zmienne warunki opadowe - okresy suszy albo lokalne podtopienia. Dlaczego warto je zakładać i jak to zrobić? Sprawdź!

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

  • czym są ogrody deszczowe
  • na jakim podłożu można zbudować ogród deszczowy 
  • jakie rośliny najbardziej wchłaniają wodę 

Co to jest ogród deszczowy?

Ogród deszczowy przypomina zwykły ogród, ale jest dużo skuteczniejszy w przeciwdziałaniu skutkom ulew i suszy. Jest to rodzaj budowli hydrotechnicznej, która składa się z ogrodu wodnego oraz zrównoważonego systemu odwadniającego. W ogrodach deszczowych stosuje się specyficzne nasadzenia roślin. Są to głównie rośliny hydrofitowe dobrze znoszące zarówno przesuszenia jaki i okresowe zalewanie. Inną ich właściwością jest również to, że zatrzymują zanieczyszczenia z pobranej wody, np. metale ciężkie.

Ogród deszczowy gromadzi zebraną wodę opadową, która trafia bezpośrednio na jego powierzchnię, jak i tę która spływa z powierzchni nieprzepuszczalnych, np. parkingów, chodników lub dachów i innych o ograniczonej retencji.

Ogrody deszczowe mogą być budowane w gruncie lub różnej wielkości pojemnikach. Można je zakładać na prywatnych działkach, ale także w przestrzeni miejskiej. Należy przy tym zachować odległość minimum 5 metrów od ścian fundamentowych budynków. W wielu ogólnopolskich i samorządowych programach, które wspierają ekologię, bioróżnorodność oraz działania na rzecz zwiększania retencji można uzyskać dofinansowanie na ich budowę. Dlaczego warto?

czym są ogrody deszczowe

Zalety deszczowych ogrodów

Ogrody deszczowe w razie gwałtownych opadów wchłaniają o 30-40% więcej wody niż trawnik o podobnych wymiarach, dlatego ich powstawanie przyczynia się do niwelowania lokalnych podtopień. Z kolei w długich okresach suszy ograniczają konieczność podlewania. W wyniku wykonania ogrodu deszczowego mniej wody spływa do kanalizacji deszczowej. Ponadto oczyszczają wodę przed odprowadzeniem jej dalej do gruntu lub kolejnych cieków i zbiorników wodnych.

Jak zrobić ogród deszczowy?

Właściwie założony ogród deszczowy nie wymaga wielu prac pielęgnacyjnych. Generuje koszty przede wszystkim na etapie początkowym, kiedy trzeba kupić niezbędne materiały i rośliny.

Podłoże

Ważną kwestią jest rodzaj podłoża. W zasadzie ogród deszczowy w gruncie można założyć na każdym rodzaju podłoża, ale od przepuszczalności gruntu zależy sposób wykonania nasadzeń. Z kolei ogród deszczowy w pojemniku będzie dobrym rozwiązaniem wszędzie tam, gdzie przeważają utwardzone nawierzchnie, czyli np. w centrach dużych miast. Co ciekawe, można również stworzyć tzw. suchy ogród deszczowy. Warunkiem jest bardzo przepuszczalny grunt, dzięki któremu woda spłynie do głębszych warstw gleby, a na powierzchni będzie się utrzymywała tylko w czasie bardzo intensywnych opadów.

ogród deszczowy Gdańskogród deszczowy w Gdańsku, źródło: https://www.gdansk.pl/

Poziom wód

Przed zaplanowaniem nasadzeń w ogrodzie deszczowym należy sprawdzić poziom wód gruntowych i powierzchniowych. Jak to zrobić? Najlepszą metodą jest sprawdzenie gruntu w terenie na wiosnę, po roztopach. Na przełomie marca i kwietnia w miejscu przeznaczonym na ogród deszczowy trzeba zrobić wykop o głębokości ok. 1,5 m. Jeśli pojawi się w nim woda, to wykonanie ogrodu w gruncie nie będzie możliwe. Jeśli wykop nie napełni się wodą, to oznacza, że wody gruntowe mają odpowiedni poziom i można śmiało planować w tym miejscu prace.

Kolejny krok to zaplanowanie odpowiedniego rozmiaru ogrodu. Aby rośliny zostały właściwie zasilone, musi do nich spływać woda z obszaru o dostatecznej wielkości. Na początek robi się pomiar tzw. powierzchni odwadnianej, czyli powierzchni, z której ma spływać woda zasilająca ogród, np. z parkingu. Otrzymaną powierzchnię mnoży się przez tzw. współczynnik spływu wg wzoru:

  • nawierzchnie szczelne, asfaltowe, betonowe, połacie dachowe - 0,9
  • nawierzchnie dróg i chodników z kostki betonowej, bruki kamienne - 0,6
  • nawierzchnie z płyt betonowych - 0,8
  • nawierzchnia z płyt ażurowych - 0,4
  • nawierzchnie nieutwardzone - 0,1

Tak zredukowaną powierzchnię odwadniania trzeba pomnożyć przez 2%. W ten sposób uzyskujemy powierzchnię ogrodu deszczowego.

ogród deszczowy - poziom wody

Prace ziemne

W kolejnym etapie trzeba wykonać prace ziemne. Najpierw zrobić wykop o głębokości 95 cm i wypełnić go 20 centymetrową warstwą kruszywa dolomitowego, wapiennego, tufu wulkanicznego lub podobnego materiału. Na kruszywie układa się rurę drenarską perforowaną (ze spadkiem ok. 2%) i łączy się ją z rurą przelewową. Tę konstrukcję ponownie przykrywa się kruszywem. Następna warstwa to mieszanka gruboziarnistego piasku i kruszywa w proporcjach 4:1. Woda deszczowa powinna swobodnie wypływać z ogrodu, np. do potoku lub zbiornika deszczowego, skąd będzie pobierana do podlewania w okresach suszy.

przekrój ogrodu deszczowego - infografika

Sadzenie roślin

W kolejnym etapie można już sadzić rośliny, które cechują się wytrzymałością i wysokim zapotrzebowaniem na wodę. W miejscach nasłonecznionych mogą to być: kosaciec syberyjski, kosaciec żółty, krwawnica pospolita, rdest wężownik, skrzyp zimowy, tatarak zwyczajny, żywokost lekarski; na terenach półcienistych: mięta nadwodna, niezapominajka błotna, tojeść rozesłana, turzyca pospolita, a w cieniu: nerecznica samcza oraz wietlica samicza. Przestrzenie między roślinami wypełnij ozdobnym żwirem i większymi kamieniami.

sadzenie roślin

Ogrody deszczowe w Polsce

Miejskie ogrody deszczowe powstają już w Gdańsku i Gdyni, Poznaniu, Wrocławiu, Warszawie i Krakowie. Są zakładane na skwerach, przy szkołach, wzdłuż budynków, a nawet na rondach. Są jednym ze sposobów adaptacji miast do zmian klimatu.

Kraków

Pierwszy ogród deszczowy w Krakowie powstał w 2018 roku w Nowej Hucie. Jest to ogród w pojemniku, zlokalizowany przy rynnie i zasilany wodą deszczową spływającą z dachu. Zawiera kilka warstw: ziemi, piasku, żwiru i kamieni. W centralnej części znajdują się nasadzenia bylin, m.in. narecznica samcza, turzyce, paprocie. Nadmiar wody odpływa ze skrzyni rurą drenażową na zewnątrz.

Szacunkowa ilość retencjonowanej wody wynosi 15 m3. Kolejne powstały w roku 2019, 2020 i 2021. Rozwiązania z zakresu małej retencji, które ograniczają odpływ wód opadowych do sieci kanalizacyjnej ze względu na zatrzymywanie wody w warstwach filtracyjnych, są szczególnie korzystne w miastach. Ogrody mają uświadomić mieszkańcom Krakowa rolę wody w przyrodzie oraz gospodarce człowieka oraz wpłynąć na wykształcenie postaw proekologicznych.

Gdynia

Inny przykład to ogród deszczowy przy budynku Infobox w Gdyni. Spełnia nie tylko rolę ekologiczną, ale również jest imponującym parkiem i efektownym obiektem architektonicznym. Na podobnej zasadzie działają pływające ogrody na Demptowie. Gdynia jest jednym z tych miast, które wprowadzają specjalny program zagospodarowania wód opadowych, zakładający m.in. tworzenie ogrodów deszczowych.

ogród deszczowy w Gdyni ogród deszczowy w Gdyni, źródło: https://www.gdynia.pl/

Poznań

Podobnie jest w Poznaniu. W ramach pilotażowego programu Miasta Poznań i spółki Aquanet wytypowano miejsca, w których można lokalizować urządzenia małej retencji: ogrody deszczowe, pasaże wodne czy niecki bioretencyjne. Wprowadzone rozwiązania pozwolą przechwytywać wodę opadową z okolicznych terenów i budynków, zasilając tym samym zaprojektowaną dookoła zieleń. Prace rozpoczęły się w 2021 roku.

Gdańsk

Z kolei Miasto Gdańsk będzie wspierać finansowo wspólnoty mieszkańców, które zdecydują się utworzyć ogród deszczowy na swoim terenie. W Gdańsku istnieje już sześć ogrodów deszczowych. Każdy został inaczej zaprojektowany, ale wszystkie mają takie samo zadanie: zbieranie i wykorzystywanie deszczówki z pobliskich terenów. W sadzeniu roślin pomagali mieszkańcy, w tym także przedszkolaki i uczniowie.

Warszawa

Pierwsze trzy ogrody deszczowe w Warszawie powstały jesienią 2020 roku przy ul. Francuskiej, a kolejne są już w planach, m.in. w rejonie ul. Sokratesa. Co więcej, jednym z projektów finansowanych z budżetu obywatelskiego jest założenie 10 ogrodów deszczowych przy 5 budynkach użyteczności publicznej w Warszawie (urzędach, szkołach, przychodniach). Ogrody będą wykonane w skrzynkach o wymiarach 1x1 m2 i zlokalizowane przy rynnach.

Marzena Zbierska
Marzena Zbierska

Dziennikarz, redaktor, copywriter. Publikuje na łamach magazynów i portali branżowych. Zafascynowana SEO i content marketingiem. Z branżą deweloperską związana od ponad 10 lat – jako autor tekstów eksperckich i poradników na potrzeby promocji inwestycji mieszkaniowych.

Subskrybuj rynekpierwotny.pl w Google News

PODZIEL SIĘ:

KATEGORIE:

OCEŃ ARTYKUŁ:

Komentowanie dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników.

    Artykuły powiązane

    Nagrody i wyróżnienia

    nagroda forbes 2022
    nagroda forbes 2021
    nagroda digital excellence awards 2022
    nagroda laur klienta 2023
    nagroda dobry pracodawca 2023
    nagroda gazele biznesu 2023
    Twoja przeglądarka nie jest obsługiwana

    Nowa odsłona RynkuPierwotnego została stworzona w oparciu o najnowsze technologie zapewniające szybsze działanie serwisu i maksymalne bezpieczeństwo. Niestety, Twoja aktualna przeglądarka nie wspiera tych technologii.

    Sugerujemy pobranie najnowszej wersji jednej z poniższych wyszukiwarek: