Czy świadectwo energetyczne jest obowiązkowe? Zmiany w 2023 i 2024

Z artykułu dowiesz się m.in.:

• czym jest świadectwo energetyczne budynków;
• jakie zmiany wprowadza najnowsza nowelizacja;
• na czym polega rejestr świadectw energetycznych;
• czy świadectwo charakterystyki energetycznej jest obowiązkowe dla wszystkich budynków;
• kiedy trzeba sporządzić świadectwo charakterystyki energetycznej budynku;
• od kiedy świadectwa energetyczne będą wymagane.

Czy świadectwo charakterystyki energetycznej jest obowiązkowe w 2023 r.?

Obowiązek posiadania dokumentu wynika z dyrektywy unijnej, która została określona już w 2014 roku. W praktyce jednak niewiele osób zadbało o świadectwo energetyczne. Sytuacja uległa zmianie w kwietniu 2023 roku, w momencie gdy znowelizowano przepisy. Za brak dokumentu właściciele budynków i nieruchomości będących przedmiotem umowy sprzedaży lub najmu oraz inwestorzy indywidualni mogą zapłacić grzywnę. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy lokal wykorzystywano przez cały rok na własny użytek.

Do tej pory obowiązek świadectwa charakterystyki energetycznej dotyczył wyłącznie nowych budynków, wybudowanych po 2009 roku. Dotychczasowe zasady sporządzania takiego dokumentu regulowały dwie ustawy:

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków,

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

28 kwietnia 2023 roku weszła w życie nowelizacja, która poszerza i doprecyzowuje dotychczasowe regulacje dotyczące świadectw charakterystyki energetycznej. Ustawa o zmianie przepisów została podpisana przez prezydenta RP 18 października 2023 roku. Nowy porządek prawny będzie zgodny z dyrektywą Parlamentu Europejskiego w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i w sprawie efektywności energetycznej.

Świadectwa energetyczne w 2023 roku, po wejściu w życie nowelizacji, będą obowiązkowe również dla budynków wybudowanych przed 2009 rokiem. Trzeba będzie sporządzić nie tylko świadectwo energetyczne domu jednorodzinnego, lecz także wielorodzinnego (np. mieszkania w bloku).

Nowelizacja doprecyzowuje, że świadectwo powinno być wykonane dla lokalu w przypadku transakcji sprzedaży, lub wynajmu mieszkania, a dla budynku, jeśli sprzedaż, lub najem dotyczy całej nieruchomości.

Osoba kupująca lub wynajmująca lokal będzie miała prawo wystąpić do właściciela, lub zarządcy budynku o bezpłatne udostępnienie w terminie 14 dni kopii świadectwa energetycznego albo dokumentacji technicznej budynku. 

Jeśli świadectwo energetyczne zostało już sporządzone, właściciel budynku zostanie zobowiązany do wskazania w ogłoszeniu o najmie, lub sprzedaży następujących informacji:

• wskaźnika rocznego zapotrzebowania na energię użytkową, energię końcową i nieodnawialną energię pierwotny,

• jednostkowej wielkości emisji CO2,

• udziału OZE w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową.

Świadectwo charakterystyki energetycznej przy sprzedaży mieszkania, lub domu będzie mogło być sporządzane nie tylko w formie papierowej, lecz także elektronicznej – z numerem uzyskanym w centralnym rejestrze świadectw energetycznych Ministerstwa Rozwoju i Technologii. 

Rejestr świadectw efektywności energetycznej pozwala każdej zainteresowanej osobie sprawdzić m.in. świadectwa efektywności energetycznej URE oraz osoby uprawnione do ich sporządzania. Świadectwa energetyczne od 2023 roku będą mogły być wykonywane wyłącznie przez specjalistów wpisanych do wykazu na stronie rejestrcheb.mrit.gov.pl.

Nowelizacja dotycząca świadectw kwalifikacyjnych energetycznych wprowadza również możliwość nakładania grzywny za brak sporządzenia takiego dokumentu. Narażeni na karę są:

• właściciele budynków,

• inwestorzy,

• osoby wydające świadectwa – za składanie fałszywych oświadczeń.

Przekazanie świadectwa musi być uwzględnione w akcie notarialnym – notariusz powinien pouczyć o takim obowiązku zobowiązaną osobę. Kupujący, lub najemca lokalu może wezwać ją pisemnie do spełnienia swojego obowiązku w terminie 14 dni, a następnie zlecić sporządzenie świadectwa na jej koszt.

Jaki jest cel nowelizacji ustawy?

Nowe przepisy związane ze świadectwami charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego mają na celu rozwiązanie problemu nieprzykazywania świadectw oraz wystawiania fałszywych dokumentów tego rodzaju. Nowelizacja ma przyczynić się do wzrostu skuteczności promowania budownictwa efektywnego energetycznie.

Kogo obejmuje obowiązek świadectwa charakterystyki energetycznej?

Świadectwo energetyczne przy sprzedaży mieszkania, lub najmie powinno zostać przekazane przez:

• właściciela budynku, lub lokalu,

• zarządcę budynku,

• osobę posiadającą prawo spółdzielcze do lokalu.

Kiedy nie trzeba świadectwa charakterystyki energetycznej?

Z takiego obowiązku są zwolnieni m.in. właściciele budynków podlegających ochronie (Dz.U. z 2022 poz. 840) czy nieruchomości będących miejscem kultu lub działalności religijnej (np. kościoły czy bazyliki). Świadectwa charakterystyki energetycznej nie trzeba też sporządzać w odniesieniu do obiektów przemysłowych i gospodarczych oraz mieszkalnych przeznaczonych do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w ciągu roku. Sporządzenie certyfikatu energetycznego nie jest wymagane w przypadku posiadania nieruchomości o powierzchni do 70 m2 powstałych dla zaspokojenia własnych celów mieszkaniowych oraz budynków wolnostojących o powierzchni do 50 m2.

Już wiesz, czy można sprzedać mieszkanie bez świadectwa energetycznego. Czasami jest to możliwe. W wielu przypadkach trzeba będzie jednak sporządzić świadectwo energetyczne. Kiedy jest wymagane jego przygotowanie? Sprawdź.

Kiedy trzeba sporządzić świadectwo charakterystyki energetycznej budynku?

Nowelizacja wskazuje nie tylko, czy świadectwo energetyczne jest obowiązkowe, lecz także, kiedy należy je wykonać. Obowiązek sporządzenia świadectwa energetycznego powstaje z chwilą:

• sprzedaży budynku, lub lokalu,

• najmu nieruchomości.

Jaki dokument określa wzór świadectwa charakterystyki energetycznej? Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku, lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej. Metodologia sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej została szczegółowo opisana we wskazanym rozporządzeniu. Świadectwo energetyczne powinno więc zostać wykonane zgodnie z wszystkimi wymogami.

Właściciele nowo wybudowanych budynków oraz inwestorzy (w tym deweloperzy) będą musieli obowiązkowo dołączać do zawiadomienia o zakończeniu budowy albo do wniosku o uzyskanie pozwolenia na użytkowanie świadectwo charakterystyki energetycznej. Od kiedy obowiązek ten wejdzie w życie? Od 28 kwietnia 2023. 

Nowelizacja wskazuje nieruchomości, w przypadku których jest wymagane zamieszczenie w widocznym miejscu świadectwa energetycznego. Dla jakich budynków trzeba spełnić ten obowiązek? Są nimi nieruchomości o powierzchni przekraczającej 250 m2, zajmowane przez:

• organy administracji publicznej,

• prokuraturę,

• organy wymiaru sprawiedliwości.

Kto może wystawić świadectwo charakterystyki energetycznej?

Aby uzyskać dokument, należy zgłosić się do firmy specjalizującej się w jego sporządzaniu. Zanim jednak do tego dojdzie warto sprawdzić, czy przedsiębiorstwo figuruje w wykazie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Art. 17 u.c.e.b. precyzyjnie określa, kto może wystawić certyfikat energetyczny budynku. Wskazuje, że musi to być osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która nie została skazana za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów czy obrotowi pieniędzmi. Sporządzenie dokumentu można powierzyć posiadaczowi uprawnień budowlanych i projektantowi.

Jak długo ważne jest świadectwo?

Świadectwo energetyczne przy sprzedaży domu, lub mieszkania jest ważne przez 10 lat od daty jego sporządzenia. Jeśli budynek zostanie poddany termomodernizacji, trzeba będzie wykonać nowe świadectwo energetyczne. Kiedy wymagany dokument został wyrobiony przed 28 kwietnia 2023, będzie on ważny do końca terminu jego ważności.

Zmiany w świadectwach charakterystyki energetycznej w 2024 r.

Coraz bardziej widoczne jest dążenie do zwiększania ilości budynków o niskim zużyciu energii. Rośnie zapotrzebowanie na usługi związane ze sporządzaniem świadectw charakterystyki energetycznej. Obecnie za priorytet uznaje się zmniejszenie konsumpcji energii pierwotnej. Od 2024 r. planowane jest wprowadzenie obowiązku posiadania certyfikatu energetycznego dla wszystkich właścicieli oraz zarządców budynków jedno- i wielorodzinnych. W przyszłym roku mają wejść w życie klasy energetyczne.

Czy świadectwo energetyczne jest obowiązkowe: podsumowanie

Dokument tego typu określa zapotrzebowanie budynku lub lokalu na energię, która staje się niezbędna do ogrzewania, wentylacji, oświetlenia czy klimatyzacji. Czy świadectwo energetyczne jest obowiązkowe w 2023 r.? Z pewnością trzeba posiadać certyfikat, gdy budynek lub jego część zostanie sprzedana lub wynajmowana. Centralny rejestr świadectw energetycznych jest powszechnie dostępną bazą takich dokumentów.