Co to jest termomodernizacja budynków? To musisz wiedzieć w 2024 roku

Z artykułu dowiesz się m.in.:

• czym jest termomodernizacja i dlaczego warto ją przeprowadzić,
• jak w najbardziej efektywny sposób przeprowadzić cały proces,
• czy termomodernizacja się opłaca.

Termomodernizacja budynków: definicja prawna

Termomodernizacja budynków odnosi się do procesu modernizacji i ulepszania obiektów w celu zwiększenia ich efektywności energetycznej, poprawienia komfortu termicznego, a także zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, a przez to również do obniżenia kosztów eksploatacyjnych. 

W Polsce termomodernizacja jest uregulowana przez "Ustawę o wspieraniu termomodernizacji i remontów" z dnia 21 listopada 2008 r. (Dz.U. 2008 nr 223 poz. 1459). Zgodnie z nią, termomodernizacja to prace budowlane wykonywane w budynkach, zmierzające do trwałego zmniejszenia zapotrzebowania na energię potrzebną do zaspokojenia potrzeb użytkowników (podniesienia komfortu cieplnego) tych budynków oraz do obniżenia zawartości substancji szkodliwych w spalinach, polegające na:

1. modernizacji technicznej istniejących instalacji budynków, mającej na celu zmniejszenie zużycia energii, w tym szczególnie poprzez zastosowanie odnawialnych źródeł energii;
2. wykonaniu izolacji termicznej przegród budowlanych, mającej na celu zmniejszenie strat energii;
3. wykonaniu innych prac budowlanych, mających na celu zmniejszenie zużycia energii.

Dyrektywa EPBD i ustawa o termomodernizacji: co musisz wiedzieć? Czytaj więcej

Jakie działania obejmuje termomodernizacja budynku?

Dobrze przeprowadzony proces pozwala na duże oszczędności związane z eksploatacją obiektu. Główne prace wiążą się z:

1. Izolacją termiczną przegród budowlanych — niezbędna jest poprawa izolacji termicznej ścian zewnętrznych (elewacji), dachu, stropów, podłóg i okien, co prowadzi do zmniejszenia strat energii przez przegrody.
2. Uszczelnienie budynku — ważne jest również wykonanie prac mających na celu eliminację nieszczelności w konstrukcji budynku, takich jak uszczelnienie okien, drzwi czy szczelin w ścianach.
3. Modernizacja instalacji technicznych — czyli uaktualnienie systemów grzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i oświetleniowych, aby zmniejszyć zużycie energii. Może to obejmować instalację nowoczesnych kotłów, pomp ciepła, systemów rekuperacji czy energooszczędnego oświetlenia.

Prace termomodernizacyjne można znacznie poszerzyć o takie działania jak: 

1. Optymalizacja systemów sterowania i zarządzania energią — instalacja inteligentnych systemów zarządzania, które umożliwiają monitorowanie i kontrolowanie zużycia energii, automatyzację procesów, a także dostosowywanie zużycia energii do potrzeb użytkowników (np. systemy regulacji oświetlenia oparte na czujnikach ruchu czy automatyczne systemy sterowania roletami i żaluzjami, które pozwalają na regulowanie nasłonecznienia wnętrza budynku oraz utrzymanie optymalnej temperatury w pomieszczeniach)
2. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii - montaż paneli słonecznych, kolektorów słonecznych czy turbin wiatrowych, które pozwalają na wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł, zmniejszając tym samym zużycie energii z sieci.
3. Modernizacja i wymiana okien i drzwi — wymiana starych okien i drzwi na nowe, energooszczędne modele z lepszym współczynnikiem przenikania ciepła (Uw).

Powyższe rozwiązania są nieco kosztowniejsze, jednak w dłuższym okresie przyczyniają się do znacznego obniżenia rachunków.

Termomodernizacja dofinansowanie: nawet do 135 tys. zł dopłaty Sprawdź jak skorzystać

Często, acz mylnie, termomodernizacja kojarzona jest z generalnym remontem budynku. Jednak to, co zostanie zmodernizowane w ramach obiektu, powinno być dokładnie dookreślone w audycie energetycznym.

Na jakie etapy dzieli się termomodernizacja budynku?

Termomodernizacja obiektu jest procesem, który powinien być przeprowadzony sprawnie, a wysokie koszty wejścia kuszą, aby je zoptymalizować lub zacząć od tych prac, które początkowo przyniosą największe oszczędności. Z tych powodów warto opracować plan przebiegu prac określonych w audycie, dzieląc je na etapy. Poniżej przedstawiam przykładowy plan termomodernizacji obiektu. 

ETAP I — dach, ściany i podłoga

Najbardziej efektywne pod względem finansowym jest rozpoczęcie prac od ocieplenia dachu i ścian, ponieważ przynoszą one korzystny stosunek obniżenia kosztów ogrzewania w odniesieniu do kosztów związanych z realizacją izolacji. Ocieplenie ścian zaplanowane w pierwszej kolejności zapobiegnie ewentualnym problemom z wymianą okien.

ETAP II — wymiana okien i drzwi

Jeżeli okna byłyby zamontowane przed ociepleniem ścian, mogłyby pojawić się problemy z odpowiednim ich montażem. Zamieniając kolejność prac, narażasz się na ryzyko powstawania mostków ciepła (czyli obszarów, w których izolacja jest słabsza lub przerwana co powoduje straty ciepła) wskutek niekorzystnego połączenia z warstwą ocieplającą. Przez źle dobrane lub zamontowane okna ucieka od 15 do 25 proc. ciepła, warto więc zadbać o ten aspekt.

ETAP III — instalacja źródła ciepła

Wymiana kotła na model o wyższej sprawności (lub z węglowego na gazowy) lub pompy ciepła, powinna nastąpić po ociepleniu budynku, ponieważ konieczne jest dostosowanie mocy kotła do aktualnego zapotrzebowania na ciepło. Zapotrzebowanie to różni się w przypadku budynku nieocieplonego i będzie inne (nawet o połowę niższe) po zakończeniu prac ocieplających.

Jeśli zdecydujesz się na wymianę kotła przed ociepleniem domu i dostosujesz go do obecnego zapotrzebowania na ciepło, to w przyszłości, po ociepleniu, kocioł będzie działał z niższą mocą, co będzie nieekonomiczne.

ETAP IV — montaż kolektorów słonecznych lub paneli fotowoltaicznych

Zastosowanie instalacji OZE (odnawialnych źródeł energii), jest bardzo niedaleką przyszłością. Odczuwalne są już naciski Unii Europejskiej, której starania odzwierciedlone są w chociażby, takich dyrektywach jak EPBD, stawiającej za cel wszystkim państwom UE zeroemisyjność. 

Proces termomodernizacji to dobry moment, aby zadbać o spełnienie przyszłych wymogów i zainstalować panele fotowoltaiczne lub kolektory słoneczne.  Które rozwiązanie wybrać?

Zadaniem kolektorów słonecznych jest przetwarzanie energii słonecznej wyłącznie w celu ogrzania ciepłej wody użytkowej, natomiast panele słoneczne zapewniają wszechstronne możliwości późniejszego wykorzystania energii elektrycznej.

Ile wynosi i komu przysługuje premia termomodernizacyjna? Dowiedz się

Wysoki próg inwestycji w odnawialne źródła energii odwdzięczy się niższymi rachunkami (w przypadku domów pasywnych rachunki niższe są nawet o 90 proc.) w przyszłości i minimalnym wpływem na środowisko. 

Termomodernizację można poszerzyć o dodatkowe etapy mające na celu optymalizację systemu wentylacji (np. montaż rekuperatora) oraz instalację inteligentnych systemów sterowania energią (np. oświetlenie, ogrzewanie). Krótkookresowo podnosi to jednak koszt początkowy inwestycji. To, czy zainstalujesz systemy, zależy od Twoich aktualnych potrzeb i budżetu.

Czy termomodernizacja się opłaca?

Mówiąc o opłacalności inwestycji, na początku należałoby skonkretyzować jej wysokość. Określenie tego, ile dokładnie wyniesie ostateczny koszt termomodernizacji, jest niemożliwe. Wszystko zależy od zakresu prac, kosztu wybranych materiałów, wykonawcy robót, wieku samego budynku, skomplikowaniu bryły i oczywiście możliwości finansowych inwestora.

Biorąc pod uwagę, że większości nieruchomości w zabudowie jednorodzinnej w Polsce jest dość wiekowa (50 proc. takich obiektów zostało wybudowanych w latach 1945-1988), a prawie 22 proc. powstało w 1944 roku, nawet niekompletna termomodernizacja jest lepsza niż jej brak. Tak stare budynki, charakteryzują się bowiem niskim standardem energetycznym. 

Co to jest termomodernizacja domu: podsumowanie

Wielu inwestorów twierdzi, że termomodernizacja jest ogromnym przedsięwzięciem, które trzeba zrealizować od razu i przy użyciu wysokich nakładów finansowych. Prawda jest taka, iż mimo że jest to obszerny proces, nie musi być jednorazowym podejściem. Termomodernizację można rozłożyć na etapy, które zajmą dłuższy czas i efektywnie wykorzystają przeznaczone na nie nakłady finansowe. 

W obliczu nadciągającego prawodawstwa unijnego, pozyskanie finansowania na termomodernizację nie przysparza szczególnej trudności. W ramach rządowych inicjatyw dostępna jest ulga termomodernizacyjna (możliwość odliczenia kosztów modernizacji w zeznaniu podatkowym) czy dofinansowanie w ramach programu Czyste Powietrze i Czyste Powietrze Plus. 

Głównym celem i jednocześnie ogromną korzyścią wynikającą z termomodernizacji jest generowanie oszczędności wynikających z optymalizacji energetycznej oraz zdrowsze środowisko.