Dyrektywa EPBD i ustawa o termomodernizacji: co musisz wiedzieć?

W tym artykule dowiesz się m.in.:

• co wprowadza unijne prawodawstwo,
• czy polski rząd przygotował instrumenty mające wesprzeć finansowanie w zakresie termomodernizacji,
• jak przygotować się do zmian.

Co wprowadza Dyrektywa EPBD?

Unijny akt (ang. Energy Performance of Buildings Directive), niedawno przegłosowany przez Parlament Europejski, dotyczy ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w UE o, co najmniej, 55 proc. (do 2030 roku, w stosunku do poziomu z 1990 roku) przy jednoczesnej poprawie efektywności energetycznej budynków. 

Głównym celem jest wywołanie fali renowacji budynków w UE oraz zintensyfikowanie działań proklimatycznych w tym sektorze. Aby to osiągnąć, niezbędna jest modernizacja od 15 do 30 proc. najmniej efektywnych budynków do 2030 r. oraz eliminacja źródeł ciepła opartych na paliwach kopalnych do 2040 r.

Dyrektywa EPBD: najważniejsze wymogi

Jeden z głównych elementów dyrektywy to eliminacja źródeł ogrzewania opartych na paliwach kopalnych. Ostateczny termin wymiany konwencjonalnych pieców i kotłów prawdopodobnie przypadnie na rok 2040. Jednakże już dużo wcześniej, możliwe, że w 2024 roku, zostaną wygaszone publiczne subsydia na zakup nowych instalacji opalanych węglem i gazem.

Ten krok nie będzie dla Polski wielką rewolucją. Wynika to m.in. ze wstrzymania dopłat do kotłów węglowych, które miało miejsce na początku 2022 roku oraz drastycznego spadku udziału instalacji gazowych w dotacjach z rządowego programu „Czyste Powietrze” z powodu wyższych cen i niepewności na rynku gazu.

Wraz z szeroko zakrojonym programem modernizacji budynków, nowe przepisy wprowadzają również wyższe wymogi dla nowo powstających obiektów. Nowe budynki w UE już od 2028 roku będą musiały spełniać standardy bezemisyjności. Jeśli technicznie i ekonomicznie będzie to możliwe, takie nieruchomości będą musiały być wyposażone w panele słoneczne i pompy ciepła. Natomiast w przypadku obiektów państwowych, warunek będzie musiał być spełniony jeszcze wcześniej, bo w 2026 roku.

Inną zmianą, związaną z koniecznością przyjęcia unijnych wymogów jest wprowadzenie świadectw charakterystyki energetycznej budynków, które podzielą obiekty na klasy od A (budynek bezemisyjny) do G (najsłabsza charakterystyka energetyczna).

Oto kalendarium przewidywanych zmian:

Spod działania dyrektywy wyłączone są publiczne mieszkania socjalne, których remonty doprowadziłyby do dużych podwyżek czynszu, niemożliwych do zrekompensowania. Wykluczone spod działania zostaną również obiekty historyczne określane jako zabytki, 'drugie domy' (pod warunkiem korzystania z nich maksymalnie 4 razy w roku), oraz domy poniżej 50 m2 czy budynki techniczne.

Termomodernizacja budynku krok po kroku - jaką ją wykonać, żeby się opłacała? Sprawdź

Co wprowadza polska ustawa o termomodernizacji?

Warto zaznaczyć, że ciężar opracowania planów renowacji czy zasad certyfikacji związanych z wdrożeniem unijnej dyrektywy będzie całkowicie leżał w kompetencjach państw członkowskich, nie Unii Europejskiej czy właścicieli obiektów. To władze odpowiedzialne będą za stworzenie programów wsparcia termomodernizacji oraz wymiany źródeł ciepła, a więc powinny zadbać o to, aby zmiany dostosowane były do regulacji UE, ale nie obciążyły nadmiernie gorzej sytuowanych obywateli. 

14 listopada 2022 prezydent RP podpisując ustawę o zmianie niektórych ustaw wspierających poprawę warunków mieszkaniowych, podjął kroki w kierunku realizacji unijnych postanowień.

Celem uchwalonego przez Sejm aktu jest wsparcie procesu ekologicznej transformacji budynków przez zwiększenie skali przedsięwzięć termomodernizacyjnych, wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych, zmniejszenie zapotrzebowania na energię w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych, poprawę stanu technicznego budynków komunalnych oraz promowanie wyższych standardów energetycznych w nowo budowanych budynkach socjalnych i komunalnych.

Ustawa o termomodernizacji: system wsparcia

Z punktu widzenia beneficjentów, akt wprowadza możliwość ubiegania się o wyższe wsparcie na poprawę efektywności energetycznej ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów oraz dodatkowe instrumenty finansowania.

W związku ze zmianą ustawy wysokość premii termomodernizacyjnej i remontowej wzrosła o 10 punktów procentowych. Teraz możliwe jest ubieganie się o premię remontową dla budynków oddanych do użytku co najmniej 40 lat przed datą złożenia wniosku o premię, w przeciwieństwie do poprzedniego wymogu dotyczącego budynków oddanych do użytku przed 15 sierpnia 1961 r.

Jeśli chodzi o budynki, w których wszystkie lokale mieszkalne są własnością gminy, możliwe jest ubieganie się o premię MZG na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego lub remontowego. Premia ta wynosi 50% kosztów przedsięwzięcia (60% dla budynków pod ochroną konserwatorską lub będących przedmiotem rewitalizacji).

Inwestorzy będą mogli uzyskać dodatkowe wsparcie z nowych instrumentów:

• Grant termomodernizacyjny – dodatkowe 10% kosztów inwestycji, jeśli budynek po zakończonej modernizacji spełni standardy jak dla nowej budowli.
• Grant MZG – zwiększenie premii MZG o dodatkowe 30% kosztów przedsięwzięcia, gdy budynek posiada lub będzie posiadał niskoemisyjne źródło ciepła po przeprowadzonych pracach.
• Grant OZE – dotacja pokrywająca 50% kosztów inwestycji związanej z zakupem, montażem, budową lub modernizacją instalacji odnawialnych źródeł energii w budynkach wielorodzinnych.

Jak przygotować się do termomodernizacji budynków?

Mimo że organy państwowe zobowiązane są do przygotowania odpowiednich procedur oraz udzielenia wsparcia finansowego, wprowadzenie samych zmian termomodernizacyjnych należy do inwestora. 

Niezbędnym krokiem jest wykonanie audytu energetycznego budynku lub uproszczonej analizy energetycznej. 

Obie metody umożliwiają przeprowadzenie analizy techniczno-ekonomicznej, niezbędnej do opracowania projektu każdej inwestycji termomodernizacyjnej. Audyt energetyczny ma również na celu ocenę aktualnego stanu budynku oraz wskazanie najlepszych rozwiązań w trakcie termomodernizacji domu.

Audyt energetyczny uwzględnia między innymi:

• typ i sposób wykorzystania źródeł energii,
• wiek oraz kondycję urządzeń grzewczych,
• współczynnik dotyczący izolacyjności cieplnej przegród zewnętrznych i wewnętrznych,
• stan techniczny budynku pod względem planowanych modyfikacji.

Ze względu na konieczność przygotowania dokładnej dokumentacji, przeprowadzenie audytu energetycznego powinno zostać powierzone specjalistom. Aktualna metodologia opisana jest w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 roku.

Ile wynosi i komu przysługuje premia termomodernizacyjna? Sprawdź

Dyrektywa EPBD i ustawa o termomodernizacji: podsumowanie 

Organy Unii Europejskiej zaniepokojone stanem środowiska naturalnego, już od dłuższego czasu stawiają państwa członkowskie pod ścianą. Jest to zrozumiałe, gdyż stan planety pogarsza się w zastraszającym tempie, a nieefektywnie energetycznie budynki mają w tym swój niebagatelny udział. 

Ponad 4 mln budynków w Polsce (w tym domów wielorodzinnych i jednorodzinnych) wymaga termomodernizacji, a eksperci wskazują, że do 2050 roku inwestycje pochłoną ponad 1,5 miliarda złotych, co czyni wymagania dyrektywy niezwykle surowymi.

Do znanych już programów wsparcia takich jak Czyste Powietrze, Czyste Powietrze plus, dołącza zmieniona ustawa o uldze termomodernizacyjnej. To rząd będzie musiał zadbać o to, aby kieszeń Polaków nie ucierpiała, ale to nie jedyny problem. 

W jego obowiązkach leży również wynegocjowanie porozumienia, które zapewniłoby względnie sprawiedliwą dystrybucję unijnych środków. Jest to dopiero początek, niezwykle trudnej i kosztownej drogi dla polskiego ustawodawcy, jednak ostatecznie wszystkie programy mają przyczynić się do powstania efektywnej energetycznie infrastruktury, która, w długiej perspektywie, przyniesie niższe rachunki i poprawę bezpieczeństwa energetycznego Polski.