Jaka jest rola miejskiej zieleni?

Zieleń miejska to nie tylko atrakcyjny element estetyczny, ale przede wszystkim kwestia ekologiczna. Roślinność skutecznie obniża temperaturę i poprawia jakość powietrza, co ma szczególne znaczenie w zabudowanych przestrzeniach. W czasach coraz większych upałów zieleń wydaje się niezbędną częścią każdego miasta. Jak można to osiągnąć? Odpowiadamy!

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• jakie znaczenie ma zieleń w mieście
• w jaki sposób można poszerzyć tereny zielone
• kto odpowiada za organizację zieleni

Dlaczego zieleń w mieście jest tak ważna?

Zieleń to niezwykle istotny element, którego zaczyna naturalnie brakować w miastach, gdzie ekspansja i rozbudowa budownictwa postępuje w błyskawicznym tempie. Budynków jest coraz więcej, są coraz wyższe i coraz gęściej rozmieszczone. Skutki są opłakane - w miastach brakuje cienia, tlenu i przestrzeni dla zwierząt. Trudno nie zauważyć, jak zaniedbywany jest ten obszar podczas gospodarowania przestrzeni i stawiania kolejnych budowli, które mają służyć człowiekowi. Ostatecznie wycinka drzew i brak troski o temat zieleni to działanie na niekorzyść przede wszystkim właśnie człowieka.

Tereny zielone są w interesie zarówno mieszkańców, jak i deweloperów oraz władz miasta. Zieleń skutecznie przyciąga chętnych np. na kupno mieszkania. Pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne, między innymi dzięki produkcji tlenu i pochłanianiu CO2. Ponadto, o czym już wspomnieliśmy, roślinność zmniejsza temperaturę i daje cień, zapobiegając przy tym powstawaniu tzw. miejskiej wyspy ciepła. Zatrzymuje także wodę i korzystnie oddziałuje na wilgotność powietrza oraz zmniejsza poziom hałasu.

W obliczu stale rosnącego ocieplenia klimatu, zieleń pełni nieocenioną wręcz rolę w dużych miastach i jej wprowadzenie w różnych formach jest konieczne.

Zobacz inwestycję Raciborskiego Eko Park

Co można zrobić, aby zieleń w mieście zajmowała więcej miejsca? 

Problem z zielenią w mieście polega na tym, że brakuje na nią miejsca. Z tego względu powstają nowe rozwiązania, które mają wprowadzić roślinność do miejskiego świata, nie zabierając przy tym wiele przestrzeni. Inną opcją jest zorganizowanie otoczenia tak, by zieleń była elementem infrastruktury, która pełni także inną funkcję, czego przykładem są np. zielone przystanki czy eko parkingi. Możemy znaleźć też inne miejsca, jak promenady, ogrody botaniczne, zoologiczne i działkowe, zieleńce, kwietniki czy zieleń uliczną. Jak, mając tyle możliwości, zorganizować „zielone płuca” w mieście?

Zobacz inwestycję Ukryte w Zieleni

Parki miejskie

Jedną z podstawowych form zielonej infrastruktury są parki miejskie, których nie brakuje w wielu polskich miastach - zarówno większych, jak i tych mniejszych. To popularne i bardzo dobre rozwiązanie, bowiem zapewnia dużą ilość drzewów i krzewów, ale jest też świetnym miejscem rekreacji i wypoczynku. Mieszkańcy aglomeracji miejskich stale poszukują kontaktu z naturą i chętnie przebywają w otoczeniu roślinności. Parki miejskie to też dom wielu zwierząt, jak wiewiórki oraz liczne ptaki. 

W Warszawie, największym mieście w Polsce, można znaleźć kilka parków, które świetnie spełniają swoją rolę. To na przykład Łazienki Królewskie, gdzie z naturą została połączona kultura - w parku cyklicznie odbywają się koncerty. Kolejne przykłady to Park Skaryszewski (łączący się w wielki kompleks zieleni z sąsiednimi Kamionkowskimi Błoniami Elekcyjnymi i ogródkami działkowymi); Park Kultury w Powsinie (gdzie znajdują się: muszla koncertowa, wypożyczalnia sprzętu sportowego, plenerowe stoły do szachów, basen i restauracje) czy słynne Pole Mokotowskie, czyli największy taki teren w mieście, gdzie chętnie spotykają się okoliczni studenci organizując pikniki czy uprawiając sport.

Wiszące ogrody

Wiszące ogrody Semiramidy w Babilonie to jeden z siedmiu cudów świata starożytnego zbudowany na polecenie króla Nabuchodonozora II. Powstały jako kompleks tarasów, na którym umieszczono roślinność, która sprawiała wrażenie latającej. Nowoczesne ogrody wiszące funkcjonują na podobnej zasadzie. Drzewa i krzewy są umieszczone w donicach, zwykle ocieplanych, aby flora przeżyła także zimę. Te wkomponowane są w tarasy i balkony budynków, a całość wyposażona jest we własny system nawadniający. 

Innym, podobnym rozwiązaniem są ogrody na dachach, jak w przypadku biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego - popularnego miejsca odpoczynku studentów, Warszawiaków i turystów. Rośliny na dachu zestawiono według kolorystycznych dominant: złotej, srebrnej, karminowej i niebieskiej. Między obszarami powstały kładki, ścieżki i pergole.

Łąki kwietnie

Łąki kwietne to coraz częstsza metoda na przemycenie zieleni pomiędzy miejskie mury. Nie wymagają dużej troski ani specjalnej pielęgnacji, przy wersji wieloletniej wystarczy koszenie dwa razy w roku. Ponadto łąki są dużo lepszym rozwiązaniem niż krótko przystrzyżone trawniki - mają swój mikroklimat i dzięki swoim właściwościom stanowią miejsce do życia dla wielu pożytecznych owadów, jak pszczoły, trzmiele czy motyle, a także mają zdolność oszczędzania wody.

Rośliny łąkowe mają bardziej rozbudowany system korzeniowy niż trawa, przez co ich zapotrzebowanie na podlewanie się znacząco zmniejsza. Pomagają też walczyć ze smogiem i ochładzają otoczenie.

Łąki kwietne zagościły na dobre w polskich miastach. Znajdziemy je między innymi w Gdańsku, Warszawie, Radomiu, Katowicach, Rybniku czy Tychach.

Zielone przystanki

Kolejne rozwiązanie, by połączyć funkcję zieleni z inną, nie musząc przy tym organizować dodatkowej przestrzeni. Zielone przystanki to odpowiedź wielkich aglomeracji miejskich na potrzebę zieleni przy ulicy, choć sprawdzi się to także w mniejszych miejscowościach. Wokół wiat ustawiane są skrzynie, a w nich posadzone pnącza. Dzięki temu można uzyskać aż do 10 mkw zielonego dachu i do 12 mkw. ściany pokrytej roślinnością.

Zielone przystanki zmniejszają ryzyko miejscowych podtopień, odciążają system kanalizacji i potrafią obniżyć temperaturę pod wiatą o nawet 9 st. C (w upalne dni). Jest to także wyjątkowy estetyczny sposób, by odmienić wizerunek przystanków. Pod przystankami są umieszczane zbiorniki retencyjno-infiltracyjne, które zbierają wodę, a ta jest później wykorzystywana do nawadniania roślin.

Na zielone przystanki decyduje się coraz więcej miast, między innymi: Białystok, Brwinów, Siemiatycze, Radom, Ciechanów, Warszawa, Kalisz, Rybnik, Sosnowiec czy Opole.

Zobacz zieloną inwestycję Wiśniowa Aleja

Parki kieszonkowe

Parki kieszonkowe to publiczne tereny zielone między budynkami w centrach miast lub na osiedlach. Jak sama nazwa wskazuje, są one niewielkich rozmiarów - najczęściej mają od 300 do 1000 mkw. powierzchni. Założeniem tego rozwiązania jest wprowadzenie zielonych stref relaksu w miastach, szczególnie tych, gdzie intensywna zabudowa pochłania coraz większe tereny. Poza roślinnością, powinna się na nich znaleźć mała architektura sprzyjająca odpoczynkowi oraz integracji międzysąsiedzkiej.

Parki kieszonkowe, nazywane też miniparkami, powstają wszędzie tam, gdzie brakuje miejsca i są one receptą na coraz gęstszą zabudowę. Pierwszy park kieszonkowy w Polsce powstał w Krakowie w 2016 roku na Zabłociu w Dzielnicy Podgórze. Ma powierzchnię ok. 550 mkw.

Zielone budynki

Zielone budynki to zrównoważone budownictwo - oszczędne, komfortowe i stworzone z poszanowaniem środowiska naturalnego. Główne zalety takiej budowli to: zabezpieczenie zasobów wody, ograniczenie zużycia energii i produkcji odpadów, zmniejszenie kosztów utrzymania. Ekologiczne budynki muszą być stworzone z odpowiednich materiałów i w określony sposób. Spełnienie wymogów określają certyfikaty, a najpopularniejszy z nich to BREEAM (ok. 80 proc. wszystkich nadanych certyfikacji).

Większość zrównoważonych budynków w Polsce to obiekty biurowe (ponad 50 proc), jak na przykład wieżowiec Warsaw Spire, budynek Bałtyk w Poznaniu czy zlokalizowany w Krakowie V.Offices, który uzyskał 98,8 proc. w certyfikacji BREEAM. Nieco mniej liczne są fabryki i magazyny (ok. 20 proc.), sklepy (ok. 15 proc.) oraz obiekty mieszkalne (poniżej 10 proc.). Certyfikaty uzyskały np. osiedle Mickiewicza na warszawskim Żoliborzu, osiedla Accent Eco i Vert na warszawskim Bemowie czy osiedle Riverview w Gdańsku. 

Zobacz zieloną inwestycję Greeneri Park

Eko parkingi

Eko parking cechuje się wytrzymałą nawierzchnią dostosowaną do ruchu aut, a przy tym stanowi teren biologicznie czynny. Jest tworzony ze specjalnej eko kratki, w której otworach można posiać trawę. Dzięki temu nie blokuje wchłaniania wody i wygląda estetycznie. Jest świetną alternatywą dla asfaltowych czy wybrukowanych podjazdów, które są kolejnym krokiem do „betonozy”. Rozwiązanie jest trwałe, szybkie w montażu i proste w utrzymaniu.

Korzystają z niego zarówno władze miast, jak i poszczególni deweloperzy - zarówno w realizacji podjazdów, jak i parkingów czy dróg pożarowych. Pomysł wykorzystano m.in.: na osiedlu Vilda Park w Poznaniu, na placu przy hali Suwałki Arena, na osiedlu Fort Służew czy lotnisku w Białymstoku.

Kto odpowiada za zieleń w mieście?

Za parki, pasy zieleni, skwery i zieleń przy jezdni odpowiada Wydział Gospodarki Komunalnej i Transportu Publicznego Urzędu Miasta. To właśnie władze miasta dbają o powstawanie zielonych przystanków, parków miejskich i kieszonkowych, łąk kwietnych, a często także eko parkingów. Z kolei za otoczenie budynków mieszkalnych odpowiedzialny jest deweloper (na etapie tworzenia), a później wspólnota mieszkaniowa. Ci drudzy są zobligowani przepisami do zagospodarowania terenów biologicznie czynnych, jednak mają też świadomość, że otoczenie zieleni to prawdziwy magnes na potencjalnych kupców, którzy będą w stanie zapłacić więcej za nieruchomości.

Trzeba mieć na uwadze, że o roślinność trzeba dbać, a więc właściwie podmioty są zobowiązane do sprzątania, pielęgnacji (koszenie, pielenie, przycinanie, itd.), a w razie potrzeby także rewitalizacji i remontów terenów.

Zobacz inwestycję Eko Lake

Podsumowanie

Tereny zieleni to ogromnie ważny aspekt, który wciąż nabiera znaczenia. Roślinność poprawia jakość życia wśród betonowych budowli - obniża temperaturę w upalne dni, oczyszcza powietrze ze smogu i spalin, produkuje tlen, zmniejsza hałas, pozytywnie wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne mieszkańców.

I choć dziś może się wydawać to zbędną paniką, trzeba zadać sobie pytanie: jak będzie wyglądać życie w wielkich aglomeracjach za kilka-kilkadziesiąt lat? Nagrzewający się asfalt i beton, zanieczyszczenia powietrza i dalsze zmiany klimatyczną mogą być fatalne w skutkach i przede wszystkim odbić się na zdrowiu mieszkańców. Zieleńce i miejskie ogrody to konieczność, aby nie zabrakło chętnych do życia w mieście i aby funkcjonowanie tutaj w perspektywie czasu było w ogóle możliwe.