Rodzaje oczyszczalni ścieków

Najprostszym sposobem na pozbycie się ścieków z gospodarstwa domowego jest kanalizacja miejska. Niestety nie zawsze możemy się do niej podłączyć. Wtedy pozostaje nam gromadzenie nieczystości w szczelnych zbiornikach, tzw. szambach lub budowa przydomowej oczyszczalni ścieków. Przyjmuje się, że w niemal każdym domu powstaje 10 procent mniej ścieków niż wody, którą się w nim zużywa. Różnica, to ta woda, która zostaje wypita, rozlana lub po prostu wyparowuje. Oznacza to, że na dobę produkujemy od 100 do ponad 140 litrów ścieków na osobę.

W przypadku ścieków mamy do czynienia z ich trzema rodzajami. Pierwsze z nich to bytowe, czyli ścieki z budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej, które powstają w wyniku ludzkiego metabolizmu lub funkcjonowania gospodarstw domowych. Kolejnym rodzajem są ścieki komunalne, czyli mieszanina ścieków bytowych z przemysłowymi albo wodami opadowymi lub roztopowymi. Ostatni rodzaj to ścieki przemysłowe, które powstają w związku z prowadzoną przez zakład działalnością handlową, przemysłową, składową, transportową lub usługową. Są też mieszaniną ze ściekami innego podmiotu.

Kanalizacja miejska

Osoby, które odprowadzają ścieki do kanalizacji miejskiej lub zakładowej są w najbardziej komfortowej sytuacji, ponieważ muszą pamiętać jedynie o obowiązkach nałożonych przez administratora urządzeń kanalizacyjnych. Niestety rozwiązanie to nie jest dostępne dla wszystkich, ze względu na niedostatecznie rozbudowaną sieć kanalizacyjną w większości wsi i małych miejscowości w Polsce. Można także zauważyć, że problemy z przyłączeniem do sieci powstają także na obrzeżach dużych miast. Warto natomiast pamiętać, że jeżeli w pobliżu zakupionej działki istnieje sieć kanalizacyjna, nie pozostaje nam inny wybór jak z niej korzystać. Będzie to właścicielom nieruchomości narzucone przez starostwo w warunkach zabudowy, o które będą musieli wystąpić, w przypadku budowy domu.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków

Gdy nie możemy skorzystać z miejskiej kanalizacji rozwiązaniem dla jednego domu jest budowa oczyszczalni ścieków. Trzeba w nią wprawdzie jednorazowo zainwestować od kilku do kilkunastu tysięcy złotych, ale perspektywa niewielkich kosztów eksploatacyjnych powoduje, że część osób decyduje się to rozwiązanie. Niestety przeszkodą dla tego sposobu zagospodarowania ścieków są m.in. warunki gruntowe i brak zgody lokalnych wydziałów ochrony środowiska na odprowadzanie oczyszczonych ścieków do gruntu lub zbiornika (cieku) wodnego. Oczyszczalni ścieków nie wybudujemy np. na terenie, który został już skanalizowany, a także tam, gdzie plan zagospodarowania przestrzennego zakłada jej budowę w przyszłości. Kolejnym ograniczeniem jest wielkość i kształt działki. Na terenie o zabudowie jednorodzinnej należy zachować odpowiednie odległości od budynków mieszkalnych, studni, granic działki i drzew.

Jaki jest koszt przydomowej oczyszczalni ścieków? Gdy odprowadzamy je raz na mniej więcej 2 lata płacimy za wywóz osadu około 200 złotych. Dodatkowo około 150 złotych rocznie mogą nas kosztować preparaty, które powinniśmy dodawać do osadników. W przypadku oczyszczalni, które wymagają zasilania prądem, nieznacznie wzrosną także nasze rachunki za energię. Samo wybudowanie kompletnej oczyszczalni ścieków dla czterech osób z osadnikiem z polietylenu oraz drenażem rozsączającym, studzienką rozdzielającą, kominkami napowietrzającymi (lub studzienką zbierającą) i geowłókniną może kosztować od 2,5 do 4 tys. złotych. Do ceny koniecznie trzeba doliczyć około 1 tys. złotych na zakup żwiru. Orientacyjny koszt montażu oczyszczalni w standardowych warunkach wynosi 2-3 tys. złotych.

Szambo

Najprostszym rozwiązaniem wydaje się wybudowanie szamba – bezodpływowego zbiornika na ścieki. Często dostajemy go w „pakiecie” w ramach zakupu działki, domu lub segmentu. Niestety ich pojemność jest ograniczona, więc użytkowanie wiąże się niekiedy z dużymi kosztami częstego wywożenia nieczystości do punktów zlewowych. Jednak w nieskanalizowanej okolicy, to najpopularniejszy sposób zagospodarowania ścieków, a często jedyny możliwy. Koniecznym warunkiem jest również to, że szambo musi być całkowicie szczelne, aby nie doszło do wycieku nieczystości, a w efekcie do zanieczyszczenia wód gruntowych. Nie wolno ich stosować na obszarach podlegających szczególnej ochronie środowiska i narażonych na powodzie oraz zalewanie wodami opadowymi.

Szambo ekologiczne

Szambo ekologiczne jest rozwiązaniem pośrednim pomiędzy tradycyjnymi szambami betonowymi, a przydomowymi oczyszczalniami ścieków. Składa się zwykle z osadnika gnilnego, za którym montowany jest układ drenażu rozsączającego. Urządzenie działa na podobnej zasadzie jak biologiczne oczyszczalnie ścieków EKO-BIO. Największą różnicą jest natomiast to, że  proces beztlenowego i tlenowego oczyszczania ścieków nie odbywa się w jednym zbiorniku – tylko w specjalnie wydzielonych sekcjach. Oznacza to, że w osadniku gnilnym zachodzi oczyszczanie beztlenowe - ścieki przechodzą przez specjalny filtr. Kolejno umieszczane są w drenażu rozsączającym, gdzie zachodzi oczyszczanie tlenowe. Jest to proces całkowicie ekologiczny i naturalny, dzięki czemu oczyszczone ścieki są przyjazne dla środowiska. Mogą przenikać do wód gruntowych, nie zanieczyszczając ich. Urządzenia oparte o osadniki gnilne EKO nie wymagają obsługi ani zużycia prądu. Właściciel musi jedynie pamiętać o oczyszczeniu osadnika raz na dwa lata, wyczyszczeniu filtra oraz uzupełnieniu bakterii do szamba raz na 2 tygodnie.

Co najważniejsze podczas pracy urządzenia nie są uwalniane do otoczenia żadne szkodliwe substancje. Dodatkowo można je montować w trudnych warunkach gruntowych, np. pod ciągami komunikacyjnymi, a w miarę potrzeb rozbudowywać lub przenosić. Jest to także rozwiązanie, które jest uzasadnione ekonomicznie, ponieważ koszt inwestycji zwraca się średnio w ciągu 2 lat użytkowania.

Najmniejsze szamba ekologiczne z tworzyw sztucznych mają pojemność do 5 m3. Nadają się do podłączenia jedynie do domków letniskowych oraz budynków, które użytkujemy okresowo. Koszt to cena zakupu prefabrykatu, czyli około 2 200 – 4 500 złotych. Ale za ekologiczne zbiorniki o pojemności do 10 m3 trzeba zapłacić powyżej 3 000 złotych. Sprawdzą się one w przypadku niewielkich budynków, użytkowanych przed 1-2 osoby. Jednokomorowe zbiorniki o pojemności 12 m3, które są przeznaczone do użytku przez kilkuosobową rodzinę kosztują około 5 000 złotych.

Szambo betonowe

Szamba z betonu są znacznie szczelniejsze niż ich tradycyjne odpowiedniki powstające na miejscu budowy. Prefabrykaty przeważnie wykonywane są z betonu B20, B40 oraz dodatków zmniejszających nasiąkliwość. Niewątpliwymi zaletami jest to, że zbiornik zapewnia całkowitą szczelność i jest odporny na procesy zachodzące w ściekach. Producenci oferują zarówno zbiorniki jednokomorowe, dwukomorowe jak i modułowe (pojedyncze komory mogą być ze sobą łączone). W standardzie pojemność takich zbiorników to 6 – 12 m3 (są idealne dla kilkuosobowej rodziny).

Zakup większego zbiornika to duży ciężar, ale dzięki temu lepiej osadzi się w gruncie, czyli nie grozi mu wypchnięcie przez napór wód gruntowych, nawet gdy jest pusty. Masa prefabrykatów betonowych może natomiast komplikować prace montażowe. Zbiornik opuszczany jest do wykopu za pomocą urządzenia hydraulicznego. Dodatkowo warto pamiętać, że zbiornika wymaga stabilnego, utwardzonego gruntu. Szambo betonowe jest także bardziej wytrzymałe od zbiorników plastikowych. Jest to ważne, gdy planujemy nad nim zbudować podjazd do garażu albo miejsce parkingowe.

Prefabrykowane szamba z betonu są tańsze od ekologicznych rozwiązań. Za zbiornik o pojemności do 5 m3 zapłacimy około 1 000 złotych, a o pojemności 10 m3 około 2500 do 4000 złotych - wraz z transportem i montażem.

Szambo plastikowe

Szambo plastikowe to przede wszystkim niewielki ciężar. Zbiornik plastikowy o pojemności 8 m3 waży zaledwie 190 kilogramów, kiedy betonowy aż 4 tony. Znacznie ułatwia to jego montaż i transport. Zwykle wykonany jest z żywic poliestrowych i zbrojony włóknem szklanym tzw. laminatami szklanymi. Dzięki takiemu połączeniu zachowują pełną szczelność i są postrzegane jako przyjazne dla środowiska. Niestety charakteryzuje się małą wytrzymałością na duże obciążenia, dlatego raczej nie montuje się ich pod podjazdem. Ewentualnie zaleca się wtedy montaż nad szambem plastikowym płyty betonowej, ale wiąże się to z dodatkowymi kosztami. Mała odporność zbiornika wpływa również na to, że przed jego zasypaniem musi być wypełniony wodą, przynajmniej do 3/4 pojemności.

Niewielki ciężar plastikowego szamba może być również wadą, ponieważ trzeba go zabezpieczyć przed wypchnięciem przez wody gruntowe. Konieczne jest zakotwiczenie urządzenia do płyty żelbetowej lub obetonowanie, ale wtedy nie ma możliwości jego odsprzedania. Minusem jest również wysoka cena, ponieważ za zbiornik plastikowy o pojemności 10 m3, który spokojnie wystarczy dla czteroosobowej rodziny musimy zapłacić 6000 złotych za zbiornik zwykły lub od 8000 złotych za zbiornik wzmocniony, który zalecany jest do montażu wtedy, gdy warstwa ziemi nad zbiornikiem przekracza 1 metra. Roczny koszt wywozu nieczystości z szamba (średnio co 2 tygodnie) to min 2,5 tys. złotych.

Co wybrać?

Rynek oferuje wiele rozwiązań, które możemy dostosować do naszego gospodarstwa domowego. O odpowiedni sposób jego oczyszczania ze ścieków powinniśmy zadbać już na samym początku. Są to inwestycje, które należy dobrze przemyśleć i przeanalizować wszystkie możliwości oraz wybrać te najlepiej dostosowane do warunków naszej działki i portfela.