Postępowanie spadkowe dla wielu spadkobierców

Nie wiesz, jak w takim przypadku należy postąpić? Czy zrzeczenie się spadku pozwoli na przejęcie mieszkania przez jednego spadkobiercę? Jakie są zasady dziedziczenia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonków?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• co jest zazwyczaj głównym składnikiem spadku
• jak podzielić nieruchomość na rzecz kilku spadkobierców
• kiedy darowizna korzysta ze zwolenienia podatkowego 

Nadal najczęstszym sposobem dziedziczenia jest dziedziczenie ustawowe. Występuje ono, gdy spadkodawca nie zostawił testamentu. W takim przypadku spadek przypada najbliższej rodzinie zmarłego, zgodnie z zasadami opisanymi w Kodeksie cywilnym. Przykładowo, po zmarłym dziedziczy z ustawy małżonek i jego dzieci w częściach równych. Jednakże część spadku przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4.

Sąd stwierdzając nabycie spadku przez konkretne osoby fizyczne ogranicza się jedynie do wskazania ułamków, w jakich przypada im spadek. Podział majątku na poszczególnych spadkobierców wymaga przeprowadzenia tzw. działu spadku. Ten zaś może nastąpić w toku odrębnego postępowania sądowego albo przed notariuszem.

Nieruchomość w masie spadkowej 

Zazwyczaj głównym składnikiem spadku jest nieruchomość. Najczęściej zatem nie da się tak podzielić spadku, aby przypadła ona jednemu ze spadkobierców, a udziały pozostałych zostały pokryte z pozostałego mienia spadkodawcy. To zaś wymaga uzgodnienia przez spadkobierców sposobu rozdysponowania nieruchomością.

Możliwe jest w tym zakresie zastosowanie kilku wariantów:

• pozostawienie nieruchomości we współwłasności spadkobierców – wtedy udziały spadkowe wyznaczają udział w nieruchomości, z zastrzeżeniem przypadku, gdy wchodziła ona w skład majątku wspólnego spadkodawcy i jego małżonka, o czym niżej. Rozwiązanie to będzie dobre w co najmniej kilku przypadkach. W szczególności, gdy nieruchomości nie można korzystnie sprzedać albo gdy może ona przynosić dochód z tytułu najmu, bądź dzierżawy. Wtedy dochód ten podlegać będzie podziałowi między spadkobierców, zgodnie z ich udziałami w nieruchomości,
• sprzedaż nieruchomości – w takim przypadku do spadku wchodzą pieniądze uzyskane od nabywcy, pomniejszone o koszty transakcji. Spadkobiercy zaś otrzymują odpowiednią ich część,
• przyznanie nieruchomości jednemu ze spadkobierców z obowiązkiem rozliczenia się z pozostałymi – o ile strony nie postanowią inaczej, spadkobierca który otrzymał nieruchomość zobowiązany jest do odpowiednich spłat na rzecz pozostałych spadkobierców. Spłaty te mają doprowadzić do tego aby każdy z nich otrzymał należny mu udział w masie spadkowej.

Postępowanie spadkowe dla wielu spadkobierców Dowiedz się więcej

Zrzeczenie się spadku

Jeżeli spadkobiercy są zgodni, że nieruchomość powinna otrzymać jedna osoba, zrzeczenie się spadku może nie być najlepszym rozwiązaniem. Wynika to z dwóch powodów. Przede wszystkim w skład spadku mogą wchodzić także inne składniki niż nieruchomości. Nie jest natomiast możliwe częściowe zrzeczenie się spadku. Stąd też taki spadkobierca utraciłby udział nie tylko w nieruchomości ale również w innych elementach masy spadkowej.

Co więcej, jeżeli dany spadkobierca ma dzieci lub wnuki, to zrzeczenie się przez niego spadku spowodowałoby to, że do spadku zostaliby powołani jego zstępni. Jego udział spadkowy przeszedłby zatem w pierwszej kolejności na jego dzieci, w dalszej zaś na wnuki.

Aby tego uniknąć lepszym rozwiązaniem będzie dokonanie działu spadku w ten sposób, że nieruchomość otrzyma jeden ze spadkobierców, a pozostali zrzekną się należnych im spłat. W zależności od stopnia pokrewieństwa spadkobierców, do rozważenia pozostaje również darowizna pomiędzy spadkobiercami. Jej przedmiotem byłyby udziały w nieruchomości odziedziczone przez pozostałych spadkobierców. W tym przypadku jednakże należy upewnić się, że darowizna taka będzie korzystała ze zwolnienia podatkowego. Przypomnijmy, że dotyczy to darowizn w grupie, do której należą: małżonek, zstępni (np. dzieci, wnuki), wstępni (np. rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha.

Podział udziału w nieruchomości 

Na koniec warto zwrócić jeszcze uwagę na dość częsty przypadek, w którym do spadku wchodzi jedynie udział w nieruchomości. Sytuacja taka będzie miała miejsce, gdy nieruchomość była składnikiem majątku wspólnego małżonków. Śmierć jednego z nich powoduje ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej. Żyjący małżonek uzyskuje zatem swój udział w nieruchomości w wysokości 1/2. Udział ten przypada mu przy tym, nie z uwagi na spadkobranie ale ustanie ww. wspólności majątkowej.

Do spadku wchodzi zatem drugi 50% udział w nieruchomości. Stosuje się do niego opisane na wstępie zasady. Stąd też małżonek spadkodawcy również dziedziczy po nim. Przykładowo, jeżeli spadkobiercami są małżonek oraz dwoje dzieci, to każde z nich uzyskuje po 1/3 udziału w masie spadkowej. Ze względu jednakże na fakt, że w jej skład wchodzi jedynie połowa nieruchomości. Spadkobiercy uzyskują po 1/6 udziału w nieruchomości (1/3 x 1/2).

Uwzględniwszy zatem fakt, że małżonek zmarłego ma już swój udział w tejże nieruchomości, udziały poszczególnych spadkobierców przedstawiać będą się w następujący sposób:

• małżonek: 4/6 udziału we współwłasności nieruchomości,
• pierwsze dziecko: 1/6 udziału we współwłasności nieruchomości,
• drugie dziecko: 1/6 udziału we współwłasności nieruchomości.

Zasada ta dotyczy wszystkich składników masy spadkowej, które objęte były wspólnością małżeńską majątkową.