Miasto Kraków. Jak zmieniło się w ciągu ostatniej dekady?

Kraków – dawna stolica Polski, a współcześnie ważny ośrodek akademicki i biznesowy. Stolica Małopolski ze względu na swoje położenie geograficzne i funkcje metropolitalne, silnie oddziałuje nie tylko na region, ale również na cały kraj.  Miasto ma istotny wkład w badania, naukę, biznes czy nowe technologie. Sprawdźmy, co zmieniło się na przestrzeni ostatnich 10 lat.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• czy Kraków to dobre miejsce do życia
• jakie duże inwestycje zrealizowało miasto w ciągu ostatniej dekady
• w jakiej krakowskiej dzielnicy znajdziemy najwięcej murali 

Rynek pracy w Krakowie

Według opracowania „Rynek pracy w Małopolsce. Raport za rok 2009” stopa bezrobocia w Małopolsce w 2009 r. wynosiła 7,5%, co stanowiło wzrost o 2 punkty procentowe w stosunku do roku 2008. Obecnie wskaźnik bezrobocia w województwie małopolskim wynosi 4,2% (stan na październik 2019).

Jak wyglądało wynagrodzenie? Według analizy Urzędu Statystycznego w Krakowie, w 2009 r. w województwie małopolskim przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosiło 3058 zł. Obecnie, po 10 latach sięga ono 5059 zł brutto (stan na czerwiec 2019) w Małopolsce, natomiast w Krakowie to 5686 zł brutto. Warto wspomnieć, że ogromny wpływ na zmiany na krakowskim rynku pracy miało wejście Polski do Unii Europejskiej. Potencjał, który został wtedy uwolniony, wpłynął na przyciągnięcie globalnych korporacji, a co za tym idzie wyższych płac i wykształconych pracowników.

Kapitał ludzki

Jak wynika z czwartej, najnowszej edycji raportu „O stanie polskich metropolii – Kraków” przygotowanego przez PwC, Kraków może pochwalić się wysokim poziomem wykształcenia mieszkańców. Co najmniej średnie kwalifikacje posiada 67,5% krakowian, a na 100 mieszkańców przypada 19 studentów. Co więcej, Kraków zajmuje trzeci najwyższy w kraju wskaźnik przedsiębiorczości mieszkańców. Liczba zarejestrowanych mikro i małych firm jest wyższa jedynie w Warszawie i  Poznaniu. Zmiany wymagałoby jedynie zmniejszenie bezrobocia długotrwałego. Według analizy PWC, bezwzględna liczba takich osób jest tutaj najwyższa w całym kraju.

Kraków warty inwestycji

Stolica Małopolski to miejsce z dużym potencjałem inwestycyjnym. Wpływa na to m.in. najwyższa w kraju liczba studentów na kierunkach ścisłych i informatycznych. Według danych podawanych przez PwC – ok. 13 tysięcy studentów rocznie jest przyjmowanych na wspomniane wcześniej kierunki. Inne czynniki to wsparcie miasta w innowacyjne rozwiązania, obecność Krakowskiego Parku Technologicznego czy też różnorodna oferta rynku nowoczesnych powierzchni biurowych. 

Warto również dodać, że Kraków zajmuje pierwsze miejsce pod względem liczby firm z branży usług dla biznesu (SSC, BPO). Na koniec 2018 roku w branży nowoczesnych usług pracowało 79 700 osób w około 323 firmach (dane ASPIRE Headcount Tracer 2018 i 2019).

Unia Europejska zmienia Kraków

Gmina Miejska Kraków ma spore doświadczanie w pozyskiwaniu środków europejskich, a także wdrażaniu projektów z unijnym wsparciem. Początki realizacji tego typu projektów sięgają już okresu przedakcesyjnego, jednak ostatnie 10 lat to czas, który zasługuje na szczególną uwagę. Nie tylko ze względu na liczbę projektów i kwotę, jaką udało się uzyskać, ale także dzięki różnorodności dziedzin, jakich to wsparcie dotyczyło. Tematy, które przeważały to głównie ochrona środowiska, transport, edukacja, rewitalizacja, kultura, zdrowie i sprawy społeczne. Projekty o najwyższej wartości, a zarazem te najbardziej dofinansowane w ciągu ostatniej dekady, to inwestycje w dziedzinie transportu i środowiska. Do najbardziej strategicznych inwestycji możemy zaliczyć:

• Zakup niskopodłogowego taboru tramwajowego w celu usprawnienia i poprawy jakości miejskiej komunikacji zbiorowej w Krakowie – część I (wartość ponad 314 mln zł z dofinansowaniem ok. 125 mln zł);
• Rozbudowa ulicy Igołomskiej w Krakowie (wartość ok. 322 mln zł z dofinansowaniem ponad 179 mln zł);
• Budowa linii tramwajowej wzdłuż Trasy Łagiewnickiej (wartość ponad 200 mln zł z dofinansowaniem ok. 98 mln zł);
• Gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie – kolejne etapy II- VI (wartość łącznie inwestycji to ok. 471 mln zł z dofinansowaniem ok. 223 mln zł);
• Likwidacja węzłów grupowych wraz z budową przyłączy do istniejących budynków i instalacją węzłów dwufunkcyjnych (ciepła woda użytkowa, wartość ponad 199 mln zł z dofinansowaniem 82 mln zł);
• Program gospodarki odpadami komunalnymi w Krakowie (wartość ponad 824 mln zł z dofinansowaniem ok. 372 mln zł).

Warto wspomnieć również o innych projektach, które miały istotne znaczenie dla mieszkańców Krakowa. Do nich z pewnością należy zaliczyć budowę kładki pieszo-rowerowej przez Wisłę „Kazimierz – Podgórze” na odcinku pomiędzy mostami Piłsudskiego i Powstańców Śląskich.

Sztandarowym projektem było również powstanie –  Centrum Kongresowego ICE Kraków przy rondzie Grunwaldzkim, które to obecnie stanowi biznesową i kulturalną wizytówkę miasta. Obiekt, dzięki świetnej lokalizacji umożliwia organizacje różnych wydarzeń takich jak: kongresy, konferencje, spotkania biznesowe, a także koncertów, spektakli teatralnych i operowych.

Infrastruktura w Krakowie

Kraków według wspomnianego wcześniej Raportu jestjednym z najlepiej rozwiniętych miast wśród polskich metropolii pod względem kapitału technicznego i infrastrukturalnego. Dobry wynik jest pochodną rozbudowywania sieci dróg ekspresowych i autostrad wokół miasta, gruntownej modernizacji Krakowskiego Węzła Kolejowego, który po zakończeniu zaoferuje nie tylko większą punktualność pociągów, ale również nowe połączenia. Warto również podkreślić, że Kraków posiada drugie pod względem odprawianych pasażerów lotnisko w Polsce.

Międzynarodowy Port Lotniczy Kraków-Balice w 2018 r. obsłużył ponad 6,7 mln osób. Co wymaga poprawy? Z pewnością ważny jest dalszy rozwój sieci kolei aglomeracyjnej (SKA), a także modernizacja bazy tramwajowej pod względem dostępności dla osób niepełnosprawnych.

Proekologiczny Kraków

Temat ekologii ma dla Krakowa ogromne znaczenie. Od lat boryka się on bowiem ze skutkami niekorzystnego położenia geograficznego, które jest powodem braku możliwości „przewietrzenia miasta”, a także napływu zanieczyszczeń spoza jego granic. Priorytetem miasta jest poprawa stanu i jakości powietrza, którą realizuje się m.in. przez ograniczenie niskiej emisji oraz działania mające na celu zmniejszenie zapotrzebowania na energię.

W latach 2012-2019 zlikwidowano w sumie 25 tysięcy palenisk, a w samym 2018 r. – 3933. Za działania polegające na dopłatach dla osób wymieniających paleniska na ogrzewanie proekologiczne, Kraków został w 2018 r. wyróżniony przez Najwyższą Izbę Kontroli.

W ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) został sfinansowany również montaż odnawialnych źródeł energii. Ważnym elementem ekostrategii Krakowa było również powstanie, jednego z pierwszych w Polsce, Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów (ZTPO).  Ta istniejąca od 2016 r. ekospalarnia to ostatnie i niezwykle ważne ogniwo całego systemu. Umożliwia zagospodarowanie wyprodukowanych przez mieszkańców Krakowa odpadów komunalnych i odzyskanie z nich energii.

Bezpieczne spalanie ma wiele zalet, jak chociażby zmniejszenie ilości legalnych, jak i nielegalnych składowisk, czy też wytworzenie znacznej części energii jako energii odnawialnej, którą później można wykorzystać na wiele sposobów. Krakowska Ekospalarnia otrzymała za to dwa „zielone certyfikaty” od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Rocznie zakład „przekształca w prąd i ciepło” ok. 220 tysięcy ton odpadów.

W walce o czyste powietrze Kraków korzysta również z innych metod. Jest to np. bezpłatna komunikacja miejska w czasie smogu, wykorzystanie dronów do wykrywania miejsc, gdzie spala się śmieci czy też inwestycja w ekologiczny tabor autobusowy.

Miasto dba też o tereny zielone, dlatego coraz większe środki wydaje na nasadzenia drzew, krzewów i kwiatów, rewitalizację parków i skwerów, a także wykup gruntów pod nowe parki. Od 2015 r. do czerwca 2018 r. posadzono łącznie ponad 64 tysiące drzew oraz 323 tysiące krzewów. Planem odbudowy zostały objęte następujące tereny: park Krakowski, nowy park na Zabłociu czy też w parkach Żeromskiego i Reduta.

Kulturalna stolica Polski

Stolica województwa małopolskiego jako ważny ośrodek kultury czynnie pozyskuje dofinansowanie również w tym obszarze. Władzom miasta udało się zbudować i zmodernizować wiele muzeów i teatrów, a także pozyskać fundusze na organizację imprez kulturalnych. Ważną inwestycją było stworzenie w podziemiach Rynku Głównego unikatowego na skalę europejską rezerwatu archeologicznego. W liczącej blisko 4 tysiące mkw. przestrzeni, zwiedzający mają możliwość poznania dziejów średniowiecznego Krakowa. Inne projekty, o których należy wspomnieć to m.in. uruchomienie Muzeum Podgórza, powstanie Biblioteki Kraków czy też modernizacja domów i klubów kultury.

Kraków to również miasto festiwali i wydarzeń kulturalnych. Takie miano otrzymało oficjalnie w 2016 r. Co roku ma tu miejsce kilkadziesiąt eventów, organizowanych zarówno przez miasto, jak i inne podmioty. W ramach tych działań, w Krakowie odbyło się w 2018 roku 8 156 eventów, w których uczestniczyło ponad  1,1 mln osób.

Do tych, które cieszą się największą popularnością, należy zaliczyć przede wszystkim festiwale literackie – Miłosza, Conrada, a także Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Boska Komedia” czy też Festiwal Muzyki Filmowej. Oczywiście to nie wszystkie wydarzenia, które dzieją się w mieście, te organizowane przez niezależnych partnerów to np. Festiwal Kina Niezależnego OFF Camera, Festiwal Kultury Żydowskiej czy też Summer Jazz Festival.

Wiele obiektów turystycznych Krakowa jest rozpoznawalnych na całym świecie i zostało wpisanych na listę dziedzictwa UNESCO: Wawel, Stare Miasto czy Kopalnia Soli Wieliczka. Bogata oferta wydarzeń w połączeniu z licznymi wartymi zobaczenia zabytkami przyciąga jak magnes turystów. Jak wynika z danych udostępnionych przez Małopolską Organizację Turystyczną, w 2018 r. Kraków odwiedziło ponad 13 mln gości z całego świata. Najwięcej turystów zagranicznych pochodziło z Wielkiej Brytani (15,7%), Niemiec (12%,2) oraz Włoch (9,8%).

Nic więc dziwnego, że turystyczne oblicze Krakowa jest doceniane w wielu rankingach. W zeszłym roku Kraków pojawił się w rankingu najlepszych 10 miast świata według ogólnoświatowego portalu TripAdvisor. Lokalizacje były wybierane według pozytywnych recenzji użytkowników serwisu. Kraków został również uznany za najciekawsze miasto według sondażu „Which? Travel Magazine”, a w tym roku został dodatkowo wybrany Europejską Stolicą Kultury Gastronomicznej, czyli miejscem spotkań specjalistów i miłośników dobrej kuchni.

Krakowski street art

Kraków już wkrótce może stać się nową stolicą sztuki ulicznej. Najwięcej prac znajdziemy w Kazimierzu, Podgórzu, Zabłociu oraz Piasku Południe. W przestrzeni miejskiej Krakowa tworzą nie tylko artyści z Polski, ale również z Holandii, Izraela czy Włoch. Przykładów wartych uwagi murali jest wiele, dlatego skupimy się tylko na kilku wybranych. Mural „Barcelona” zrealizowany przez Koczenasza to przykład wykorzystania pustej przestrzeni po utraconej tkance miasta. Inspiracja dla artysty stał się wiersz krakowskiego poety Adama Ziemianina, który postanowił go w całości… przenieść na ścianę budynku. Nawet litery tekstu zostały stylizowane na te, których na maszynie używał poeta. Niestety nie możemy go już podziwiać, ostatecznie w 2017 r. budynek rozebrano.

Natomiast na Podgórzu ciekawym muralem, który również zawiera tekst, ale tym razem nie wiersz, a cytat – jest Robot Lema. Mural nawiązuje do twórczości Stanisława Lema, który jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych na świecie polskich pisarzy pochodzących z Krakowa. Cytat natomiast przepowiada skutki, jakie może nam przynieść bezrefleksyjna pogoń za nowymi technologiami. Ogromne wrażenie robi również mural Ding Dong Dumb, autorstwa BLU z Bolonii.

Przedstawia on megafon w kształcie dzwonu, na którym został umiejscowiony herb Watykanu. Ze względu na nawiązanie do pewnego rodzaju przeładowania motywem papieskim w Krakowie, mural ten jest uznawany za zbyt prowokacyjny.

Warto wspomnieć również o krakowskich rekordzistach jak np. mający 90 m – Silva Rerum, który przez wiele lat był największym muralem historycznym w Europie czy też najwyższy krakowski mural, który powstał na kominie Elektrociepłowni Kraków na Osiedlu Łęg.

Mieszkalnictwo w Krakowie

Miasto Kraków możemy zaliczyć do miejsc z różnorodną i stosunkowo nowoczesną bazą mieszkań, które stanowią ponad 18% zasobów mieszkaniowych – czytamy w raporcie PWC.

W ciągu ostatniej dekady oddano do użytku ponad 77,5 tys. nowych mieszkań. W Krakowie na rynku pierwotnym w 2009 roku sprzedawano 5-6 tys. mieszkań rocznie, a już w 2017 roku takie liczby uzyskiwano w sprzedaży kwartalnej. Trend ten pokazuje, jak mocno rozwinął się rynek deweloperski i jak duży był popyt na nowe mieszkania w ubiegłym – rekordowym – roku, kiedy sprzedano ok. 20 tys. nowych mieszkań. Klientami deweloperów są nie tylko osoby szukające własnego „M”, ale również inwestorzy, lokujący kapitał w nieruchomościach.

Zainteresowanie zakupem inwestycyjnym znacznie wzrosło. Nasze społeczeństwo jest zamożniejsze niż 10 lat temu, a inwestycje w nieruchomości wciąż są uznawane przez Polaków za najbezpieczniejszą formę lokaty kapitału. Kupujemy już nie tylko jedno, ale często kilka mieszkań w celu zabezpieczenia finansowego i uzyskania stabilnego zysku. Coraz częściej wybierane są rozwiązania „pod klucz”, równie ważny jest standard, estetyka i jakość wykończenia budynku. – dodaje Adrian Potoczek, dyrektor sprzedaży i marketingu Wawel Service.

Coraz większe znaczenie dla kupujących ma również design budynków, a także dodatkowe udogodnienia, jak chociażby inteligentne rozwiązania. Nie bez znaczenia jest też lokalizacja, to jak blisko mamy do pracy czy szkoły.  Pierwsze inwestycje mieszkaniowe koncentrowały się głównie na obszarze Ruczaju (dzielnica Dębniki), Górki Narodowej (dzielnica Prądnik Czerwony). Obecnie największym zainteresowaniem deweloperów cieszy się obszar Krowodrzy (dzielnice: Prądnik Biały, Krowodrza, Bronowice, Zwierzyniec), postrzegany przez nabywców mieszkań, jako najbardziej atrakcyjny, pod względem stosunku ceny do lokalizacji w strukturze miasta.

Coraz istotniejsze stają się relacje sąsiedzkie, dlatego dla klientów istotne jest zagospodarowanie i standard części wspólnych osiedla, które będą sprzyjać przyszłym interakcjom. Krakowianie nie chcą już mieszkać w zamkniętych, ogrodzonych osiedlach jak jeszcze kilka lat wstecz. Przyszli mieszkańcy zwracają uwagę także na otoczenie. Ważne są bliskość parków, zieleni i terenów rekreacyjnych, jak również bogata infrastruktura handlowo-usługowa. – dodaje Potoczek.

Warto również podkreślić znaczenie rozwoju budownictwa komunalnego, na który to Urząd Miasta kładzie duży nacisk.

W ostatnich latach oddaliśmy do użytku 420 w pełni wykończonych lokali mieszkaniowych. A w najbliższych miesiącach zakończy się budowa kolejnych 357 mieszkań. Krakowskie budownictwo komunalne charakteryzuje się tym, że inwestycje są tak projektowane, by otaczająca je zieleń zajmowała jak największy teren, a w pobliżu znajdowały się plac zabaw oraz miejsca rekreacji dla mieszkańców – mówi Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa.

Największym tego rodzaju projektem jest obecnie budowa osiedla przy ulicy Przyzby oraz Zalesie. Na mocno zaawansowanym etapie jest również osiedle Wańkowicza. Miasto ma w planach kolejne inwestycje.

Co przyniesie kolejne 10 lat?

Kraków, tak jak inne miasta europejskie, ma obecnie przed sobą wiele wyzwań rozwojowych. Najważniejsze z nich zostały zawarte w „Strategii Rozwoju Krakowa. Tu chcę żyć. Kraków 2030”. W planach jest m.in. poprawa ładu przestrzennego – jakości i estetyki przestrzeni publicznych, ograniczenie niekontrolowanej suburbanizacji w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym. Istotne jest również zwiększenie mobilności przestrzennej np. poprzez rozwój transportu zbiorowego oraz ograniczenie negatywnego wpływu masowego ruchu turystycznego na funkcjonowanie miasta. Jakim miastem chce stać się Kraków? Według prezydenta Majchrowskiego:

Kraków przyszłości to silna europejska metropolia. To miasto inteligentne, otwarte na potrzeby mieszkańców, kreujące wspólną przestrzeń, w której każdy może znaleźć inspirację do działania i wszechstronnego rozwoju.