Jakie naprawy obciążają wynajmującego lokal użytkowy lub mieszkanie, a co jest obowiązkiem najemcy w wynajmowanym mieszkaniu?

Tabela: Ogólne rodzaje szkód przy wynajmowaniu mieszkania

Jakie obowiązki obciążają najemcę?

W okresie trwania najmu najemca zobowiązany jest utrzymywać lokal oraz pomieszczenia, do używania, których jest uprawniony we właściwym stanie technicznym i higieniczno-sanitarnym. Najemca jest także obowiązany dbać i chronić przed uszkodzeniem lub dewastacją części budynku przeznaczonych do wspólnego użytku, tj. dźwigi osobowe, klatki schodowe, korytarze, pomieszczenia zsypów, inne pomieszczenia gospodarcze oraz otoczenie budynku.

Odnośnie zaś napraw elementów podlegających zużyciu bądź uszkodzonych w innych okolicznościach aniżeli wskazane powyżej, to najemcę obciążają drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy. Ta lakoniczna formuła zawarta w Kodeksie cywilnym doczekała się znacznego rozbudowania w ustawie o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zgodnie z przepisami art. 6b tejże ustawy, najemcę obciążają drobne naprawy i konserwacja:

• Podłóg, posadzek, wykładzin podłogowych oraz ściennych okładzin ceramicznych, szklanych i innych;
• Okien i drzwi;
• Wbudowanych mebli, łącznie z ich wymianą;
• Trzonów kuchennych, kuchni i grzejników wody przepływowej (gazowych, elektrycznych i węglowych), podgrzewaczy wody, wanien, brodzików, mis klozetowych, zlewozmywaków i umywalek wraz z syfonami, baterii i zaworów czerpalnych oraz innych urządzeń sanitarnych, w które lokal jest wyposażony, łącznie z ich wymianą;
• Osprzętu i zabezpieczeń instalacji elektrycznej, z wyłączeniem wymiany przewodów oraz osprzętu anteny zbiorczej;
• Pieców węglowych i akumulacyjnych, łącznie z wymianą zużytych elementów;
• Etażowego centralnego ogrzewania, a w przypadku gdy nie zostało ono zainstalowane na koszt wynajmującego, także jego wymiana;
• Przewodów odpływowych urządzeń sanitarnych aż do pionów zbiorczych, w tym niezwłoczne usuwanie ich niedrożności;
• Innych elementów wyposażenia lokalu i pomieszczeń przynależnych przez:
  • malowanie lub tapetowanie oraz naprawę uszkodzeń tynków ścian i sufitów,
  • malowanie drzwi i okien, wbudowanych mebli, urządzeń kuchennych, sanitarnych i grzewczych.

Odpowiedzialność i obowiązki wynajmującego lokal — jakie naprawy go obciążają?

W pozostałym zakresie obowiązki naprawy bądź wymiany elementów mieszkania obciążać będą wynajmującego (właściciela nieruchomości). Zgodnie z artykułem 6a, wspomnianej już ustawy o ochronie praw lokatorów wynajmujący ma obowiązek zapewnienia sprawnego funkcjonowania wszystkich istniejących instalacji i urządzeń związanych z budynkiem umożliwiających najemcy korzystanie z wody, gazu, ciepła oraz energii elektrycznej. Dotyczy to także dźwigów osobowych oraz innych instalacji stanowiących wyposażenie budynku i lokalu, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Przytoczone powyżej reguły odpowiedzialności za naprawy oraz wyrządzoną szkodę mogą zostać uregulowane odmiennie w umowie stron. W przypadku wszakże ograniczenia odpowiedzialności za szkody w mieniu wynajmującego należy pamiętać o tym, że nie jest dopuszczalne wyłączenie odpowiedzialności za szkody spowodowane z winy umyślnej. Klauzule umowne całkowicie wyłączające odpowiedzialność odszkodowawczą względem drugiej strony będą zatem częściowo nieważne, a na sprawcy umyślnej szkody i tak ciążyć będzie obowiązek jej naprawienia.

Jeżeli zdarzy się sytuacja, że konieczne jest podjęcie działań (naprawa, wymiana, konserwacja), które obciążają wynajmującego, a bez których mieszkanie nie jest przydatne do umówionego użytku (np. wymiana niezbędnego wyposażenia mieszkania), najemca może wyznaczyć wynajmującemu odpowiedni termin do wykonania niezbędnych prac. Po upływie terminu najemca może dokonać koniecznych napraw na koszt wynajmującego i przykładowo odliczyć (potrącić) poniesione koszty od czynszów za kolejne miesiące najmu.

Wyjątek stanowi przypadek, gdy wady najętego lokalu są tego rodzaju, że zagrażają zdrowiu najemcy lub jego domowników albo osób u niego zatrudnionych (np. naprawa ogrzewania zimą), wtedy najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby w chwili zawarcia umowy wiedział o wadach.

Tabela: rodzaje szkody i odpowiedzialność

Na zakończenie należy zwrócić uwagę na szkody spowodowane poprzez wyrzucenie, wylanie lub spadnięcie jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia (np. rzeczy pozostawionej na parapecie albo na balkonie). Za tego typu szkody odpowiedzialny jest co do zasady, najemca, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej (nagłego i nieprzewidywalnego zdarzenia) albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą najemca nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec. Przykładowo, najemca nie odpowiada za swojego gościa, który bez jego wiedzy doprowadził do jednego ze ww. skutków.

Przedmiotowej zasady odpowiedzialności na zasadzie ryzyka nie stosuje się do zalania mieszkania znajdującego się na niższej kondygnacji. W takim przypadku odpowiedzialność ponosi winny powstania szkody, w tym także ten, kto zaniedbuje niezbędnych konserwacji i przeglądów.

Ubezpieczenie najemcy podczas wynajmu mieszkania

Materiał zrealizowany we współpracy z radcą prawnym Michałem Koralewskim.