Jak działają kolektory słoneczne?

W dzisiejszych czasach OZE to coś, co coraz częściej możemy spotkać w wielu domach – nie tylko ze względu na ekologię, ale też (a może przede wszystkim) na oszczędności z tym związane. W dobie rosnących cen za media rozwiązanie okazuje się ciekawą opcją, wykorzystywaną zarówno w nowym budownictwie, jak i w starszych budynkach. Ile kosztuje taki system? Na co zwrócić uwagę przy ich zakupie?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• czym są kolektory słoneczne
• ile kosztują kolektory
• jak otrzymać dotację na ich zakup

Co to są kolektory słoneczne? Rodzaje kolektorów

Kolektory słoneczne, potocznie zwane solarami, to urządzenia pozwalające na zmianę energii promieniowania słonecznego na ciepło. W polskich warunkach klimatycznych są wykorzystywane przede wszystkim do podgrzewania wody basenowej lub użytkowej. Można je także zastosować do wspomagania centralnego ogrzewania, ale wówczas potrzebne jest zamontowanie specjalnych systemów grzewczych. J

ak zapewniają eksperci, dobrze zaprojektowane i wykonane kolektory mogą zapewnić nam ok. 60-70 proc. potrzeb ciepłej wody użytkowej oraz dostarczyć do 30 proc. energii cieplnej do ogrzewania domu. Kolektory mogą być wykorzystywane przez cały rok, jednak ich największa efektywność przypada na okres od kwietnia do września. Wyróżniamy kilka rodzajów urządzeń: kolektor płaski, próżniowy, próżniowo-rurowy, skupiające oraz specjalne.

Co ważne, kolektory są często mylone z panelami słonecznymi, podczas gdy ich działanie jest zgoła inne. Oba systemy korzystają z energii słonecznej, jednak pierwsze służą jedynie do zmiany energii słonecznej w energię cieplną, a drugie produkują energię elektryczną ze słońca. Należy pamiętać, że kolektory słoneczne działają tylko wtedy, gdy świeci słońce, dlatego mają sporą stratę ciepła w chłodne dni.

W odróżnieniu od nich, by instalacja fotowoltaiczna produkowała prąd – musi być jasno, ale nie potrzebujemy mocnego promieniowania słonecznego. Nie są to więc rozwiązania konkurencyjne, ale z powodzeniem mogą się uzupełniać.

Ile kosztują kolektory słoneczne?

Ostateczny koszt systemu zależy od tego, jak dużo kolektorów potrzebujemy. Przyjmuje się, że jeśli te mają być odpowiedzialne jedynie za podgrzanie wody – wystarczy do 2 mkw kolektorów na jedną osobę w gospodarstwie domowym. Poza tym konieczne będzie zakupienie także innych elementów instalacji: zasobnik ciepłej wody użytkowej, regulator solarny, zestaw przyłączeniowy oraz akcesoria.

Zestaw dwóch kolektorów z zasobnikiem wody o pojemności 200 l i akcesoriami to koszt około 5000-6000 zł. Skorzystamy, kupując kolektory z usługą montażu, co obniży nam VAT z 23 proc. na 8 proc. Samo zamontowanie urządzeń to koszt rzędu 1500-3000 zł, w zależności od wielkości systemu, trudności jego podłączenia, a także rodzaju dachu i jego pokrycia. 

Kupno i montaż kolektorów słonecznych najbardziej opłaca się mieszkańcom południowej części województwa lubelskiego. Większość terenów dawnych województw chełmskiego i zamojskiego jest uprzywilejowanych pod względem natężenia promieniowania słonecznego.

Najmniejszy w skali roku dopływ energii słonecznej jest w rejonach wysoko uprzemysłowionym, np. na Śląsku. Mniej energii słonecznej dopływa także na tereny przygraniczne oraz w rejonie północnym Polski, obejmującym pas wybrzeża z wyjątkiem samego Wybrzeża Zachodniego.

Na co zwrócić uwagę przed zakupem?

Jeśli planujemy instalację kolektorów na dachu, musimy rozważyć kilka kwestii. Po pierwsze sprawdźmy, czy na dachu naszego domu jest wystarczająca ilość miejsca na potrzebną powierzchnię kolektorów. Ważne jest także, aby część dachu, na której znajdą się kolektory, nie była zacieniona przez drzewa lub inne budynki. Sprawdźmy także, czy dach ma odpowiednio wytrzymałą konstrukcję.

Sprawą zasadniczą jest wybór firmy, która wykona instalację. Jest niezwykle ważne, aby wykonawca miał odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie. Wybierajmy zatem znane i polecone firmy. Dowiedzmy się także, czy ta zapewni nam serwis gwarancyjny i pogwarancyjny. 

Warto poprosić wykonawcę o wyliczenie szacunkowych zysków solarnych oraz skonsultować dobór systemu pod nasze potrzeby, aby całość była jak najbardziej wydajna. Jednocześnie zbyt duża powierzchnia kolektorów może niekorzystnie wpływać na sprawność instalacji i powodować jej nadmierne oraz długotrwałe przegrzewanie się.

Zanim zdecydujemy się na zakup, powinniśmy sprawdzić dane techniczne kolektorów, jak: sposób ich podłączenia, sterowanie, rodzaj zastosowanej pompy obiegu solarnego, powierzchnia i waga kolektorów oraz właśnie okres gwarancji.

Zakup kolektorów w praktyce

Państwo Kowalewscy od prawie piętnastu lat mieszkają w jednej ze szczecińskich dzielnic willowych. Tyle samo czasu korzystają z kolektorów słonecznych do podgrzewania wody użytkowej. Kupili je już w chwili budowy swojego domu. Był to jeden z pierwszych budynków w dzielnicy, na którego dachu pojawiły się urządzenia solarne. Niestety w latach 90., kiedy państwo Kowalewscy prowadzili budowę, nie było jeszcze państwowych dopłat do kolektorów. Mimo to ok. dziesięciotysięczna inwestycja już kilka lat temu zwróciła się w zupełności.

– Trudno mi jest powiedzieć, jakiego rzędu mamy dziś oszczędności – mówi Halina Kowalewska. – Nie mogę porównać rachunków za ciepłą wodę z czasu sprzed zamontowania kolektorów z tymi, które płacimy dziś, bo solary mamy od samego początku. Mogę jednak powiedzieć, że przez całe lato prawie wcale nie korzystamy z pieca gazowego do podgrzewania wody. Energia słoneczna w stu procentach pokrywa nasze zapotrzebowanie na ciepłą wodę.

Ale nie tylko latem państwo Kowalewscy nie dogrzewają wody gazem. Także w pogodne zimowe dni wystarcza im tylko energia słoneczna.

Kredyt na zakup kolektorów – jak otrzymać dotację?

Koszt kolektorów można znacząco zmniejszyć, korzystając z oferowanych przez państwo dotacji. Do końca 2027 roku można składać wnioski o dofinansowanie w ramach programu Czyste Powietrze, którego celem jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Jedną z opcji wykorzystania dofinansowania jest zakup i montaż nowej instalacji centralnego ogrzewania lub c.w.u. (w tym kolektorów słonecznych). Maksymalna kwota dofinansowania przy jego najwyższym poziomie to 69 000 zł.

Wniosek można złożyć online, w urzędzie lub w banku, który przystąpił do programu. 

Kolejnym sposobem na oszczędność jest skorzystanie z ulgi termoizolacyjnej. Warunkiem skorzystania z ulgi jest wydanie środków na przedsięwzięcia, które zmniejszają zużycie energii, w tym kolektor słoneczny z osprzętem. Maksymalna kwota, którą można odliczyć od podatku to 53 000 zł. Koszty poniesione na termomodernizację można odliczyć od podatku w ciągu 6 lat od końca roku, w którym został dokonany pierwszy wydatek.

Ostatnią możliwością są gminne programy walki z emisją dwutlenku węgla. Warto zatem dopytać się w swoim urzędzie miasta/gminy o ewentualną możliwość dotacji do kolektorów słonecznych, dzięki którym również można zredukować produkcję CO2.

Podsumowanie

Kolektory słoneczne to jedna z wielu możliwości na oszczędność w portfelu oraz wpływ na ekologię. Koszt instalacji to kilka tysięcy, ale korzystając z którejś formy dofinansowania, zupełnie tego nie odczujemy. Kolektory słoneczne na ciepłą wodę nie są rozwiązaniem samodzielnym, jednak w ciepłe miesiące (od kwietnia do września) są w stanie zapewnić nawet 70 proc. potrzeb ciepłej wody użytkowej.

Instalację możemy połączyć z innymi formami odnawialnych źródeł energii, np. z fotowoltaiką czy pompą ciepła, wtedy opłacalność inwestycji jest naprawdę duża.

Jak oszczędzać energię elektryczną? Sprawdź