Rewitalizacja budynków - jak deweloperzy odnawiają zapomniane obiekty?

Stare budynki mają niepowtarzalny urok, którego często brakuje nowemu budownictwu. Ponadto często takie obiekty, wybudowane wiele lat temu, znajdują się w świetnej lokalizacji, w atrakcyjnej części miasta. Nic więc dziwnego, że inwestorzy coraz chętniej podejmują się ich renowacji, by przywrócić je do życia i odzyskać użytkowość.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• czym jest rewitalizacja budynków
• jakie najciekawsze budynki mieszkalne odzyskały nowe życie
• co powstaje w starych obiektach poprzemysłowych

Na czym polega rewitalizacja budynków?

Przestrzenie objęte programem rewitalizacji nierzadko wyróżniają się ciekawą historią, która tworzy niepowtarzalny klimat miejsca, a ten z kolei działa na wyobraźnię kupujących. Głównym celem rewitalizacji jest ożywienie zniszczonych budynków i terenów, a co za tym idzie – zwiększenie ich potencjału użytkowego i kulturalnego. Na tej zasadzie odnawia się obszary miejskie i dzielnice mieszkaniowe, gospodaruje się obiekty poprzemysłowe poprzez zmianę ich dotychczasowych funkcji na gospodarcze, społeczne, edukacyjne czy zdrowotne.

Rewitalizacja w Polsce jest działaniem prowadzonym na wielu płaszczyznach. Nie jest to wyłącznie renowacja czy modernizacja istniejącej już zabudowy. Polega ona przede wszystkim na odwróceniu trendów związanych z zanikiem przeznaczenia danego obszaru czy brakiem dostosowania go do potrzeb mieszkańców, występowaniem negatywnych zjawisk społecznych, tj. patologie czy bezrobocie, ale i niską aktywnością w zakresie rozwoju przedsiębiorczości.

Rewitalizacja budynków mieszkalnych 

Popularnością cieszy się rewitalizacja budynków mieszkalnych, które często - choć rozpadające się - nadal zachwycają stylem czy zdobieniami. Zwykle takie obiekty nie są przystosowane do dzisiejszych potrzeb mieszkańców, a nierzadko wpływają też na ich bezpieczeństwo. Na pomoc przychodzą deweloperzy, którzy dokonują odbudowy, ale także modernizacji, podnosząc tym samym funkcjonalność i wygodę użytkowania budynku.

Pałac Rheinbabenów w Siemianowicach Śląskich

Niezwykła budowla powstała w 1870 roku i była prywatną własnością rodów: Mieroszewskich, Schwellengröbel, a następnie Rheinbabenów. Swój obecny kształt zyskał w roku 1907. Po II wojnie światowej właścicielem obiektu stała się Kopalnia Węgla Kamiennego Michał, a od 2009 roku obiekt należy do gminy Siemianowice Śląskie.

Renowacja miała miejsce w latach 2017–2020, choć podzielona była na etapy. W zakres prac wchodził remont elewacji oraz pokrycia i konstrukcji dachu, wymiana stolarki okiennej, wykonanie izolacji przeciwwilgociowych oraz remont tarasu i schodów zewnętrznych. Na uwagę zasługują zmiany, jakie zaszły wewnątrz budynku. Dziś znajdziemy tam marmurowe posadzki, kryształowe żyrandole, odtworzoną sztukaterię, przepiękną oranżerię. Obiekt stanowi oddział Siemianowickiego Centrum Kultury, które organizuje tutaj liczne wydarzenia kulturalne i edukacyjne jak: koncerty, wernisaże, warsztaty, spotkania, zajęcia taneczne, plastyczne, ceramiczne i wokalne.

Budynek mieszkalny przy ul. Targowej 56 w dzielnicy Praga-Północ został wzniesiony w latach 1865-1867. Od lat jednak świeciła pustkami, a jej okna pozostawały zabite deskami. Celem odnowienia budynku i nadania mu nowej funkcji było ożywienie społeczno-gospodarcze oraz podniesienie jakości przestrzeni publicznej. Rzeczywiście w czerwcu 2016 roku obiekt zyskał nowy wygląd i przeznaczenie.

Budynek frontowy oraz pięciokondygnacyjna oficyna północna zostały zaadaptowane na cele biurowo-usługowe. Powstało także nowe, trzykondygnacyjne skrzydło, a szklane zadaszenie dziedzińca połączyło nowo wybudowaną częścią południową z częścią frontową. We wnętrzu przewidziano 33 biura na wynajem i 6 sal konferencyjno-szkoleniowych. Zadaszone patio to z kolei ponad 300 metrów kwadratowych przestrzeni eventowej. 

Działania rewitalizacyjne zajęły dwa lata i kosztowały 30 mln złotych. Projekt był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007 - 2013.

ul. Nieporęcka w Warszawie

Warszawska Praga ma swoją historię. Ma także opinię zniszczonej, brzydkiej i nieciekawej. To się jednak zmienia, bowiem deweloperzy (i nie tylko) zauważyli w Pradze potencjał i coraz chętniej oddają do użytku kolejne budynki - nowe lub zrewitalizowane. Nie inaczej jest na ulicy Nieporęckiej.

Wszystko zaczęło się od 2008 roku, kiedy grupa przyjaciół (w tym francuski architekt) zakupiła zaniedbaną kamienicę, odnowiła ją i przystosowała do swoich potrzeb. Prace trwały w latach 2008-2012, a efektem jest charakterystyczny już czerwony budynek. W ten sposób powstała Wspólnota Nieporęcka, która podjęła działania modernizacji najbliższej okolicy.

Tu warto zaznaczyć, że kamienice są typem budynków o ogromnym potencjale do modernizacji. Ich architektura, wysokie sufity, grube mury z cegły, elementy aranżacyjne - wszystko to ma rzesze fanów, dla których taki obiekt jest wręcz wymarzonym miejscem do zamieszkania. Trzeba jednak przyznać, że zabytkowe budynki nie są do końca funkcjonalne, ich układ bywa niewygodny, a brak jakichkolwiek udogodnień, które w dzisiejszych czasach są już standardem - z czasem zaczyna przeszkadzać. Zabytkowe kamieniczki są więc tym chętniej odnawiane przez deweloperów.

Jak wygląda rewitalizacja kamienic? Sprawdź

Rewitalizacja budynków poprzemysłowych 

Dawne budynki przemysłowe to zwykle obiekty o ogromnym potencjale. Wysokie, przestronne i z czerwonej cegły. Oczywiście nie wszystkie tak wyglądały, ale to pierwsze skojarzenie, gdy myśli się o niedziałających już fabrykach. I tego typu budowle odzyskują swój urok - choć przeznaczenie jest zwykle nieco inne.

Manufaktura w Łodzi

Łódzka manufaktura powstawała w latach 1872-1892. Była to ogromna fabryka bawełny, na którą składał się około 30-hektarowy kompleks budynków. Na miejscu było niemal wszystko: tkalnie, przędzalnia, farbiarnia, drukarnia i wykańczalnia tkanin, ślusarnia, gazownia, remiza strażacka, magazyny, bocznica kolejowa czy budynki mieszkalne dla robotników. Fabryka działała prężnie przez kilkadziesiąt lat, zapewniając pracę tysiącom łodzian. Ostatecznie zakłady upadły, a produkcja została zakończona w roku 1993. 

Obiekt przez lata niszczał, aż w końcu w roku 2003 ruszyły prace rewitalizacyjne. Część budynków została wyburzona, natomiast w centralnej części powstał nowy, ze szkła i stali - galeria handlowa. Obok znajduje się duży rynek, który służy za miejsce organizacji koncertów, wystaw czy zawodów sportowych. Dawne budowle zostały odnowione i dziś funkcjonują tam sklepy, kawiarnie, kluby, punkty usługowe oraz hotel. Odrestaurowano także główną bramę fabryczną przypominającą łuk triumfalny z masywnymi żeliwnymi wrotami oraz mechanicznym, w pełni sprawnym zegarem.

Manufakturę pod nową osłoną otwarto w maju 2006 roku, działania rewitalizacyjne szacowane są na 200 mln euro.

Strefa Kultury w Katowicach

Całkowitą rewitalizację przeszedł obszar sąsiadujący ze Spodkiem, czyli tereny dawnej kopalni węgla kamiennego. W ramach uatrakcyjniania okolicy powstała tu Strefa Kultury, czyli ogólnodostępna przestrzeń publiczna. Wraz z aranżacją przestrzeni powstały tutaj trzy budynki, w których znajdują się: Międzynarodowe Centrum Kongresowe, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia i Muzeum Śląskie (znajdujące się pod ziemią). Założeniem projektu było zaadaptowanie terenów byłej kopalni Katowice tak, by całość tworzyła jedną zwartą strefę, która współgra z istniejącą halą widowiskowo-sportową. Z pewnością można uznać, że to się udało. Obiekt został oddany do użytku w 2015 roku, siedem lat po konkursie architektonicznym. 

Rewitalizacja budynków gospodarczych 

Choć mogłoby się wydawać, że budynki gospodarcze nie mogą być ciekawe architektoniczne - nic bardziej mylnego. Dzisiejsze zabytki nadal zachwycają, choć część z nich od lat już niszczeje, nie mogąc znaleźć odważnego na podjęcie się renowacji. Jednak są i takie, które znów funkcjonują - odremontowane i zmodernizowane.

Nikiszowiec w Katowicach

Nikiszowiec to katowickie osiedle, które powstało w latach 1908-1918. Przeznaczone było dla górników z pobliskiej kopalni Giesche (obecnie Wieczorek) i ich rodzin. Przez lata to właśnie kopalnia była opiekunem osiedla, dbając o opiekę zdrowotną, infrastrukturę, edukację i usługi. Zarządzano także najmem, a opłaty potrącano z górniczej pensji. W 1993 roku kopalnia została włączona do Katowickiego Holdingu Węglowego, a chwilę później wielu górników straciło miejsca pracy. Osiedle stopniowo traciło na swej świetności, pozostając wykluczonym siedliskiem bezrobocia. 

Rewitalizacja rozpoczęła się po roku 2007, kiedy uchwalono Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Katowice. Głównym celem było odnowienie budynku dawnej pralni z maglem, gdzie w 2011 roku otwarto Oddział Muzeum Historii Katowic – Dział Etnologii Miasta. Działania kosztowały 4 mln zł, z tego ponad 3 mln zł to dofinansowanie unijne, pozostałą część pieniędzy wyłożył katowicki magistrat. Działa tutaj Punkt Informacji Turystycznej, który ma dbać o trwałość i jakość nowego wizerunku dzielnicy. Uzupełnieniem projektu było odnowienie infrastruktury technicznej osiedla i infrastruktury drogowej oraz zainstalowanie systemu monitoringu. Nikiszowiec znowu tętni życiem, a co więcej - stał się obowiązkowym punktem na turystycznej mapie Katowic.

Dworzec PKP w Sopocie

Stacja kolejowa w Sopocie co prawda działa nieprzerwanie, ale jej wygląd i funkcjonalność określić można było jako… niedzisiejsze. Miejsce przeszło więc rewitalizację - zarówno budynek jak i tereny przydworcowe. W ramach projektu zrealizowano kompleks budynków obejmujących nowy dworzec PKP, powierzchnie handlowo-usługowe, biurowe oraz hotel. Do użytku oddane także parking podziemny i naziemny, dokonano także modernizacji układu komunikacyjnego. 

Projekt zrodził się z pilnej potrzeby remontu budynku, jednak efekt jest zdecydowanie czymś więcej. Miasto Sopot przykładało szczególną uwagę do strony wizualnej. Projekt architektoniczny został wyłoniony w konkursie, a prace budowlane przebiegały pod ścisłym nadzorem służb miejskich i konserwatora zabytków. Inwestycja warta ponad 113 mln złotych została zrealizowana ze środków unijnych (dofinansowanie w ramach programu Jessica - 42 mln), państwowych (wkład miasta - 3,1 mln) oraz prywatnych. Nowy dworzec PKP w Sopocie powstał w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego miasta Sopotu i PKP S.A.

Wieża Ciśnień w Ciechanowie

Prace budowlane wieży (a właściwie wieżowego zbiornika wyrównawczego) rozpoczęły się w 1972 roku. Zaprojektowany przez Jerzego Michała Bogusławskiego zbiornik ma kształt torusa osadzonego na hiperboloidzie jednopowłokowej i była to pierwsza konstrukcja tego typu na terenie naszego kraju. Wieżowy zbiornik wyrównawczy oddano do użytku w 1976 r., ale od początku nie działał tak, jak powinien. Zaledwie 3 lata później wyłączono go z użytku.

W 2017 roku rozpoczęto rewitalizację budowli. Konstrukcja została wzmocniona, oczyszczona i pomalowana, na torusie pojawiło się nowe poszycie z blachy tytanowo-cynkowej. Dookoła zbudowano fontannę, a całość podświetlono. Jednak co najważniejsze, obok wieży powstał dwukondygnacyjny budynek, a cały kompleks tworzy dziś Park Nauki Torus - miejsce interaktywnej edukacji poprzez zabawę.

Podsumowanie

Inwestycje realizowane na historycznych terenach centrów miast, takich jak chociażby Kraków, Gdańsk, Wrocław czy Warszawa nie należą do najprostszych. To skomplikowane projekty, angażujące wiele państwowych i samorządowych instytucji oraz podmiotów, którym nie jest obcy los opuszczonych i zaniedbanych budynków. Mimo to atrakcyjność miejsca, jego ciekawa historia i klimat nowo powstałej inwestycji w pełni rekompensują trudności związane z przeprowadzeniem rewitalizacji. Jak widać - deweloperzy w Polsce świetnie sobie radzą, a polskie miasta odzyskują dawny blask.