Czy trzeba zapłacić podatek od umorzonego czynszu?

Ulga finansowa w części przypadków oznaczać może konieczność podzielenia się z fiskusem podatkiem od uzyskanego w ten sposób przychodu.

Kiedy należy opłacić podatek od umorzonego czynszu?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• czy trzeba zapłacić podatek od umorzonego czynszu
• jakie są obowiązki dłużnika i umarzającego
• gdzie złożyć wniosek o umorzenie zaległości podatkowej

Umorzenie należności - czy jest możliwe?

Odpowiedź na to pytanie zależna jest od tego, komu należne są opłaty z tytułu czynszu – wspólnocie mieszkaniowej, spółdzielni, właścicielowi mieszkania, a może jednostce samorządu terytorialnego. Rozróżnienie jest konieczne wobec zmian wprowadzonych z dniem 1 stycznia 2018 roku do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zmiany te polegały na dodaniu przepisu, zgodnie z którym kwoty należności z tytułu:

• zaległej opłaty z tytułu czynszu najmu lokalu mieszkalnego,
• zaległej opłaty za dostawy do lokalu mieszkalnego energii, gazu, wody oraz za odbiór ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych,
• odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego,
• odsetek od należności, o których mowa w lit. a-c,
• nieuregulowanych kosztów dochodzenia i egzekucji należności, o których mowa w lit. a-d, w tym zasądzonych prawomocnym tytułem wykonawczym wraz z kosztami postępowania sądowego i egzekucyjnego

- umorzone na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, z późn. zm.) lub uchwały, o której mowa w art. 59 ust. 3 tej ustawy – wolne są od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Przywołane przepisy art. 59 ustawy o finansach publicznych dotyczą zaś należności: jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych i samorządowych jednostek kultury. Jeżeli zatem czynsz należny jest wymienionym powyżej podmiotom, jego umorzenie nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego po stronie osoby, na rzecz której dokonano umorzenia.

Podatek od umorzonego czynszu - przypadki nieopisane w ustawie

Zasadą będzie opodatkowanie na niżej wskazanych warunkach, chyba że strony porozumieją się na odpracowanie zaległości. Organy podatkowe uznają bowiem, że jeżeli dłużnik odpracuje zaległość czynszową na rzecz wspólnoty mieszkaniowej albo spółdzielni, to po jego stronie nie dojdzie do przysporzenia majątkowego. Tym samym, nie powstanie podatek do zapłaty (interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 04.03.2020 r., 0115-KDIT2.4011.13.2020.1.ES).

W innych wypadkach zastosowanie znajdzie jedna z podstawowych zasad uregulowanych w ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa), tj. zasada powszechności opodatkowania, określona w art. 9 ust. 1. Polega ona na tym, że co do zasady opodatkowaniu podatkiem dochodowym polegają wszelkiego rodzaju dochody, za wyjątkiem tych, od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy wynika z kolei konieczność opodatkowania przychodów z innych źródeł. Przychodami z innych źródeł są między innymi nieodpłatne świadczenia.

Każde przysporzenie majątkowe jest opodatkowane

Ustawa nie definiuje, co należy rozumieć pod pojęciem nieodpłatnego świadczenia. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenia to wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątkowe określonej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (orzekł tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06). Otrzymanie nieodpłatnego świadczenia oznacza zatem, że uzyskująca je osoba nie jest jednocześnie zobowiązana do świadczenia wzajemnego na rzecz wierzyciela (w tym wypadku spółdzielni czy wspólnoty).

Obowiązki dłużnika i umarzającego

Na skutek umorzenia czynszu wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, w konsekwencji ten ostatni uzyskuje przysporzenie majątkowe, stanowiące przychód do opodatkowania, zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy.

Co ważne, nie ma w takim wypadku znaczenia powód, dla którego spółdzielnia mieszkaniowa, wspólnota, czy gmina (w przypadku mieszkań komunalnych) umorzyła czynsz. Oznacza to, że opodatkowaniu podlega wartość umorzonego czynszu nie tylko wtedy, gdy spółdzielnia zwalnia dłużnika z obowiązku jego zapłaty, ale również w sytuacji, gdy egzekucja przeciwko zadłużonemu właścicielowi mieszkania okazała się bezskuteczna.

Spółdzielnia lub wspólnota mieszkaniowa musi w związku z tym sporządzić informację PIT-8C, którą ma obowiązek przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego. Na podstawie tej informacji osoba, której umorzono czynsz musi wykazać wartość tej kwoty jako przychód w rocznym zeznaniu podatkowym. Warto pamiętać, że przychodem w takim wypadku jest wartość umorzonego czynszu wraz z odsetkami.

Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej

 Jeżeli osoba, której umorzono czynsz nie ma pieniędzy na zapłacenie podatku, ma prawo złożyć do urzędu skarbowego wniosek o umorzenie podatku lub rozłożenie go na raty. Zgodnie z art. 67a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa organ podatkowy, na wniosek podatnika, może:

• odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty,
• odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę,
• umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę.

Trzeba jednak podkreślić, że decyzja urzędu skarbowego o umorzeniu podatku lub jego rozłożeniu na raty może być podjęta jedynie w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika, np. wtedy, gdy zapłacenie podatku oznaczałoby pozbawienie podatnika środków do życia. Jednocześnie brak środków finansowych do zapłacenia podatku musi mieć charakter trwały. Przykładowo w wyroku z dnia 3 listopada 2010 r., sygn. akt I SA/Gd 553/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku orzekł, że czasowy brak środków pieniężnych nie stanowi przesłanki zastosowania ulgi podatkowej jaką jest odroczenie terminu płatności podatku, a trudna sytuacja materialna i życiowa podatnika nie nakłada na organy podatkowe obowiązku umorzenia zaległości podatkowej.

Decyzję o umorzeniu podatku lub jego rozłożeniu na raty urząd skarbowy podejmuje w sposób uznaniowy, co oznacza, że urząd może, ale nie musi jej podejmować. Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.

Na marginesie należy dodać, ze tarcza antykryzysowa 1.0. (ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych) wprowadzona w związku ze stanem epidemii COVID-19 pozwala na stosowanie ulg w spłacie zobowiązań czynszowych należnych od przedsiębiorców, a pobieranych przez jednostki państwowe i samorządowe. Ulgi stosuje się na wniosek przedsiębiorcy i dotyczą one zaległości za okres, w którym obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego albo stan epidemii.