Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków: deklaracja, wpis i zgłoszenie źródła ogrzewania

W obliczu rosnących wyzwań ekologicznych i konieczności walki ze smogiem Polska podejmuje decydujące kroki w kierunku poprawy jakości powietrza. Centralną rolę w tej misji odgrywa Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB) – innowacyjne narzędzie, które nie tylko rzuca światło na metody ogrzewania stosowane w polskich domach i budynkach, ale także staje się kluczowym elementem w procesie transformacji energetycznej kraju i w walce ze smogiem. Rozpoczęta 1 lipca 2021 roku działalność CEEB ma na celu zbieranie szczegółowych danych o źródłach ciepła oraz emisji szkodliwych substancji, co jest kamieniem węgielnym w planowaniu skutecznej polityki niskoemisyjnej. 

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• co to jest CEEB i jakie ma założenia,
• jak wyglądają przepisy,
• kto i kiedy musi złożyć deklarację, 

CEEB — czym jest?

CEEB to baza, której działalność rozpoczęła się 1 lipca 2021 roku. Narzędzie powstało w odpowiedzi na zdecydowanie zbyt niską jakość powietrza w Polsce. Jego celem jest jej poprawa poprzez likwidację głównej przyczyny powstawania smogu — emisji szkodliwych substancji chemicznych. Baza zakłada zdobycie informacji o sposobie ogrzewania wszystkich nieruchomości, posiadających źródło ciepła o mocy nieprzekraczającej 1 MW.

Wszystko po to, aby wesprzeć pracę organów administracji centralnej, jak i samorządowej w zakresie planowania polityki niskoemisyjnej; usprawnić wymianę starych kotłów grzewczych oraz uporządkować informacje na temat dotychczas udzielonej pomocy publicznej w zakresie termomodernizacji i wymiany kotłów.

System zbiera informacje o posiadanym źródle ciepła, rodzaju paliw stałych stosowanych w kotłach, charakterystyce energetycznej obiektu, terminach przeprowadzonych kontroli czy przyznanym w przeszłości wsparciem finansowym lub ulgi związanej z termomodernizacją. ​​Dane będą udostępniane różnym podmiotom — organom nadzoru budowlanego, urzędnikom gmin czy Inspekcji Ochrony Środowiska.

Dane CEEB — skąd pochodzą?

Wraz ze startem bazy powstał obowiązek składania odpowiedniej deklaracji, który ciąży na wszystkich właścicielach i zarządcach nieruchomości mieszkalnych, usługowych i obiektów publicznych. To jednak niejedyne źródło informacji. Kolejne dane będą się pojawiać na podstawie już istniejących baz danych – jest nią m.in. rejestr charakterystyki energetycznej budynków, a także przeprowadzonych inspekcji i kontroli.

Weryfikacją zadeklarowanych informacji, a także ich modyfikacją czy uzupełnieniem mogą zająć się osoby uprawnione do wprowadzania danych i informacji do bazy, które dokonają inwentaryzacji nieruchomości.

Będą to więc kominiarze, inspekcja ochrony środowiska oraz osoby kompetentne do przeprowadzenia kontroli dotyczących gospodarowania odpadami czy ściekami, a także osoby wskazane przez BGK, realizujące czynności w zakresie premii termomodernizacyjnych i premii remontowych oraz osoby wskazane przez organy realizujące czynności w zakresie ulgi podatkowej.

Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków — ustawa

Wszystkie regulacje w sprawie CEEB zostały zamieszczone w rozdziale 5a ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków. Ustawa nowelizująca jest datowana na 28 października 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 2127). Zawiera informację o tym, jakie dane gromadzi baza, skąd są one pozyskiwane i kto jest upoważniony do ich wprowadzania, komu mogą być udostępnione dane z CEEB, a także kto i kiedy ma obowiązek złożyć deklarację, co powinna ona zawierać. 

Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków — deklaracja

Od 21 lipca 2021 r. każdy właściciel lub zarządca nieruchomości posiadającego źródło ciepła o nominalnej mocy cieplnej do 1 MW, ma obowiązek dostarczyć wypełnioną deklarację. Można tego dokonać w formie papierowej — wysyłając listem lub osobiście we właściwym Urzędzie Gminy/Miasta albo online. Forma elektroniczna wymaga profilu zaufanego lub e-dowodu i jest dostępna na stronie https://ceeb.gov.pl/. Na tej samej stronie znajdziemy wzory deklaracji — opcja A dla budynków i lokali mieszkalnych oraz opcja B dla budynków i lokali niemieszkalnych. 

Deklaracja musi zawierać podpis, dane kontaktowe i adresowe osoby wypełniającej dokument, dane adresowe nieruchomości, jej rodzaj, klasę kotłów na paliwo stałe, rodzaje stosowanych w kotłach paliw stałych, rodzaj i liczbę źródeł ciepła zainstalowanych oraz eksploatowanych w obiekcie, a także ich funkcję (ogrzewanie i/lub ciepła woda). Do źródeł ciepła należą między innymi:

• miejska lub lokalna sieć ciepłownicza
• pompa ciepła
• kocioł olejowy
• kocioł na paliwo stałe
• kominek
• bojler gazowy
• kolektory słoneczne.

Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków — do kiedy? 

Należy pamiętać, że obowiązek złożenia deklaracji wynika z przepisów prawa, nie jest więc potrzebne wezwanie. Dla źródeł ciepła zainstalowanych przed początkiem działania CEEB tj. 21 lutego 2021 termin składania formularza to 12 miesięcy, a więc do 30 czerwca 2022 roku. W przypadku nowych urządzeń lub instalacji, uruchomionych po 21 lutego, termin ten wynosi 14 dni od uruchomienia. 

Za zaniechanie dostarczenia dokumentu lub przekroczenie przewidzianych terminów, grozi grzywna do 500 zł. W niektórych gminach mandaty może wystawiać straż miejska. W przypadku sprawy w sądzie wysokość grzywny może wzrosnąć do 5000 zł.

Jednak z informacji podanych do wiadomości publicznej w październiku 2023 wynika, że tylko 30-40 proc. budynków zostało wpisanych do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Jak już wcześniej wspomniano, ostatecznym terminem miała być data 30 czerwca 2022 roku. Co zatem grozi właścicielom lub zarządcom, którzy nie ujawnili źródła spalania paliw w swoich budynkach? Okazuje się, że...nic. 

Główny Urząd Nadzoru Budowlanego twierdzi, że nie trzeba nikogo karać, bo baza jest nadal w trakcie tworzenia. Priorytetem zdaje się jedynie to, aby w ogóle powstała. 

CEEB — nie tylko wykaz źródeł ciepła

W kwietniu 2023 Ministerstwo Rozwoju u Technologii postanowiło przedstawić projekt rozporządzenia w sprawie szczegółowych danych i informacji gromadzonych w centralnej ewidencji emisyjności budynków.

Zmiana, którą wprowadza projekt, polega na obowiązku inwentaryzacji budynków lub lokali, co w konsekwencji pozwoli na gromadzenie danych na poziomie centralnym. Proces inwentaryzacji budynków w całym kraju zostanie ujednolicony, co pozwoli na zastąpienie obecnych, zróżnicowanych przepisów wojewódzkich jednymi, wspólnymi standardami. Taka baza ma gromadzić dane dotyczące np. grubości izolacji podłóg, stropów i ścian oraz średniej temperaturze pomieszczeń ogrzewanych w sezonie grzewczym. 

Dodatkowo w bazie znajdą się też informacje np. o przyznanych dotacjach, ulgach czy kontrolach. 

Co ciekawe, od 7 grudnia 2023 w systemie działa funkcjonalność, dzięki której każdy właściciel lub zarządca budynku może samodzielnie wykonać ową inwentaryzację — dzięki temu gminy nie będą musiały ponosić dodatkowych nakładów. 

Należy zaznaczyć, że początkowo ten nowy obowiązek miał leżeć w kompetencjach gminy lub kominiarzy. Szybko okazało się jednak, że ci drudzy, żądali za to dodatkowych opłat w wysokości od 50 do nawet 500 zł. Zdaniem przedstawicieli administracji rządowej, pobieranie takich opłat nie miało uzasadnienia. 

Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków — deklaracja, wpis i zgłoszenie: podsumowanie

Do dnia 14 lutego 2022 do bazy wpłynęło niemal 2 mln deklaracji. Dane wskazują, że najwięcej obiektów korzysta z kotła na paliwo stałe (1 113 929), kolejna grupa źródeł ciepła to kocioł gazowy/bojler gazowy/podgrzewacz gazowy przepływowy/kominek gazowy (598 644) i kominek lub koza (255 152). CEEB udostępnia także ranking gmin z największą liczbą deklaracji. Natomiast dane z kwietnia 2023 roku wskazują, że w systemie złożono ponad 9 mln 362 tys. deklaracji, z czego 91,7 proc. dotyczy budynków mieszkalnych. 

Wypełnienie formularza jest mało skomplikowane, a sam druk jest prosty i przejrzysty. Trzeba pamiętać, że jej doręczenie leży w obowiązku każdego właściciela lub zarządcy nieruchomości, która posiada źródło ciepła i spalania paliw do mocy 1 MW — niezależnie od tego, czy lokal jest obecnie zamieszkały, a urządzenie grzewcze regularnie używane. I choć dla starych instalacji jest jeszcze trochę czasu — warto zainteresować się tematem i uzupełnić deklarację.

Dyrektywa EPBD i ustawa o termomodernizacji: co musisz wiedzieć? Sprawdź również

Celem nadrzędnym CEEB jest nie tylko zbiór danych, ale również inspirowanie do świadomych wyborów i inwestycji w czystsze technologie grzewcze. To długoterminowa strategia, mająca na celu znaczącą poprawę jakości powietrza w Polsce, co przekłada się na zdrowsze życie obywateli.

Sukces CEEB w dużej mierze zależy od współpracy społeczeństwa i władz. Poprzez większe zaangażowanie i odpowiedzialność każdego właściciela oraz zarządcy nieruchomości, możliwe jest osiągnięcie celów ekologicznych i zdrowotnych, które są tak ważne dla obecnych i przyszłych pokoleń.