Wykreślenie hipoteki przymusowej krok po kroku

Spłacenie zaległości wobec wierzyciela w postaci Skarbu Państwa oznacza również możliwość wykreślenia hipoteki przymusowej, jeśli ta została wcześniej nałożona na nieruchomość. Jakie są korzyści z tego procederu?

Przede wszystkim wpis w księdze wieczystej będzie zgodny z rzeczywistością, a to z kolei oznacza uniknięcie problemów ze sprzedażą domu i potwierdzenie braku długów wobec Skarbu Państwa.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• czym jest hipoteka przymusowa
• jak wykreślić hipotekę przymusową 
• czy należy usunąć wpis o zadłużeniu z księgi wieczystej 

Hipoteka przymusowa - czym jest?

Powyższe określenie to nic innego, jak tylko zabezpieczenie nałożone przez Skarb Państwa w wyniku zaległości wynikających z tytułu:

• zobowiązań podatkowych, które określił organ podatkowy;

• zaległości podatkowych, które stanowią dochód Skarbu Państwa, a także odsetek od tych zaległości.

Zabezpieczenie to przejawia się we wpisaniu do księgi wieczystej tzw. hipoteki przymusowej, czyli możliwości przejęcia nieruchomości dłużnika przez organ państwowy będący wierzycielem. Innymi słowy wpis ten uprawnia Skarb Państwa i inne państwowe organy podatkowe do stania się właścicielem domu czy mieszkania dłużnika, jeśli ten nie spłaci swoich zaległości lub zobowiązań podatkowych w określonym terminie.

Aby odzyskać swoją należność w przypadku niedotrzymania terminów przez zadłużonego, organ państwowy ma prawo nawet przekazać nieruchomość komornikowi w celu jej zlicytowania. Dlatego w interesie właściciela nieruchomości jest jak najszybsze spłacenie zaległości.

Wykreślenie hipoteki przymusowej - dwie drogi

Istnieją dwa sposoby usunięcia takiego wpisu z księgi wieczystej. Pierwszy z nich polega na przesłaniu przez organ podatkowy odpowiedniego dokumentu poświadczającego brak zadłużenia, do sądu. Na powyższy wniosek sąd usuwa wtedy wpis z księgi wieczystej i następuje wykreślenie hipoteki przymusowej.

Druga, szybsza i najczęstsza droga, to samodzielne złożenie takiego wniosku do sądu przez właściciela nieruchomości. Należy jednak pamiętać, że wtedy tenże właściciel ponosi wszelkie koszty związane z wykreśleniem hipoteki. Wzór takiego wniosku można łatwo znaleźć w internecie.

Jak wykreślić hipotekę przymusową?

W teorii jest to łatwe. Przede wszystkim trzeba postarać się o odpowiedni dokument poświadczający wygaśnięcie zobowiązań podatkowych. Wydać go powinien organ państwowy, który takie zobowiązania nałożył. Dokument ten musi być oryginalny i poświadczony przez osobę do tego uprawnioną, czyli notariusza. Właściciel składa oryginał do sądu wraz z wnioskiem o wykreślenie hipoteki. Wzór dalszego postępowania jest prosty - sąd upewni się, że zobowiązania wygasły i usunie wpis z księgi wieczystej.

Jak wykreślić hipotekę przymusową bez zgody wierzyciela?

Czasem zdarza się, że wierzyciel z jakichś powodów nie chce wyrazić zgody na wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej. W takim przypadku jest tylko jedno wyjście - dochodzenie swoich roszczeń na podstawie powództwa. Należy się udać do sądu rejonowego właściwego dla lokalizacji nieruchomości i tam złożyć wniosek. Niestety należy przygotować się na to, że taka sprawa może dłużej potrwać, a więc trzeba uzbroić się w cierpliwość.  

Po co usuwać wpis o zadłużeniu w księdze wieczystej?

Przede wszystkim w celu uzyskania zgodności między stanem rzeczywistym a wpisem w dziale IV księgi wieczystej. Dzięki temu sytuacja nieruchomości jest jasna w aspekcie prawnym. Nie powstają problemy przy sprzedaży mieszkania lub domu. Nie pojawiają się także komplikacje związane np. z datą wygaśnięcia terminu spłaty całego zadłużenia - jeśli nie nastąpiło wykreślenie hipoteki przymusowej, sąd może dochodzić wyjaśnienia sprawy i żądać dokumentu potwierdzającego lub przeczącego przejęciu nieruchomości przez Skarb Państwa. Koszty całego procesu zazwyczaj zostają nałożone na byłego dłużnika.

Poniżej przedstawiamy komentarz do omawianego tu tematu, którego udzieliła p. Alicja Flis Prawnik z kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak:

Omawiając zagadnienie hipoteki przymusowej należy na wstępie zauważyć, że hipoteka przymusowa jest, zgodnie z art. 109 ustawy o księgach wieczystych i hipotece („u.k.w.h.”), zabezpieczeniem na nieruchomości. Powstaje ona na wniosek każdego wierzyciela, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym. Oznacza to, że każdy wierzyciel, który posiada przewidziany prawem tytuł wykonawczy (np. prawomocny wyrok sądu), może zwrócić się do Sądu o ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomościach dłużnika.Do ustanowienia hipoteki przymusowej nie potrzebna jest zgoda dłużnika – stąd nazwa tej instytucji. Zabezpieczenie wierzytelności Skarbu Państwa wynikających z zaległości podatkowych dłużnika, na których koncentruje się autorka artykułu, jest jedną z możliwych sytuacji, w których powstaje hipoteka przymusowa.

Podstawą wykreślenia hipoteki przymusowej jest wygaśnięcie wierzytelności, którą hipoteka ta zabezpiecza. Zgodnie z art. 94 u.k.w.h. wygaśnięcie wierzytelności pociąga za sobą z mocy prawa wygaśnięcie hipoteki. Jednak mimo wygaśnięcia hipoteki jest ona ciągle ujawniona w księdze wieczystej danej nieruchomości, co powoduje sytuację niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. W takim wypadku wierzyciel lub dłużnik mają prawo do złożenia wniosku o wykreślenie hipoteki.

W przypadku zaległości podatkowych organ podatkowy powinien wydać zaświadczenie potwierdzające wygaśnięcie takiego zobowiązania. Zgodnie bowiem z art. 100 u.k.w.h. w razie wygaśnięcia hipoteki wierzyciel obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej. Jest to więc jego ustawowy obowiązek. Ponadto organ podatkowy jest zobowiązany do wydania zaświadczenia na mocy art. 306a ordynacji podatkowej. W celu uzyskania zaświadczenia należy złożyć odpowiedni wniosek o wydanie zaświadczenia, którego formularze znajdują się na stronie Ministerstwa Finansów i w urzędach skarbowych.

Posiadając zaświadczenie organu o spłacie wierzytelności, należy w Sądzie Rejonowym właściwym dla miejsca położenia nieruchomości złożyć wniosek o wykreślenie wpisu hipoteki z księgi wieczystej.  Formularz wniosku (KW-WPIS) o wpis w księdze wieczystej można znaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości czy też w wydziale wieczystoksięgowym sądu. Należy pamiętać, że najpierw trzeba uiścić opłatę sądową przelewem na konto sądu lub w kasie sądu.

Jeżeli natomiast wierzyciel odmawia wydania odpowiedniego dokumentu, istnieje możliwość domagania się wykreślenia wpisu w drodze powództwa o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, na podstawie art. 10 u.k.w.h. w związku z art. 100 u.k.w.h..  Pozew należy złożyć do Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca położenia nieruchomości, niezależnie od wysokości przedmiotu sporu (art. 16 i 17 §4 kodeksu postępowania cywilnego).