Pożyczka w parabanku - ryzykowny wybór czy realna alternatywa?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• czym są pożyczki pozabankowe
• czy firmy pozabankowe mogą pożyczać konsumentom środki pod hipotekę
• czy oferta parabanków jest dobrym rozwiązaniem dla osób posiadających gorszą historię kredytową

Czym jest parabank?

Parabanki to prywatne instytucje finansowe, które jednocześnie nie posiadają statusu banku, a co za tym idzie — nie są instytucjami zaufania publicznego. Dodatkowo działalność instytucji pożyczkowych (bo tym w głównej mierze są parabanki) nie podlega ścisłemu nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego (w przeciwieństwie do banków).

Jak funkcjonuje instytucja parabanku?

Podstawą działalności parabanków jest udzielanie pożyczek klientom. W przeciwieństwie do banków, parabanki nie mogą przyjmować depozytów od klientów — do tego uprawnione są wyłącznie banki i SKOK-i. Należy jednocześnie zwrócić uwagę na to, że niektóre parabanki mimo to i tak oferują "produkty finansowe" zbliżone swą specyfiką do bankowych depozytów; kuszą przy tym klientów wyższym niż w bankach oprocentowaniem.

Brak kontroli KNF

Osoby, które rozważają skorzystanie z usług parabanku, muszą jednak pamiętać, że parabanki nie podlegają kontroli Komisji Nadzoru Finansowego, a w dodatku nie można liczyć na Bankowy Fundusz Gwarancyjny w razie niewypłacalności firmy (a to ryzyko jest znacząco wyższe niż w przypadku banków). Co więcej, niektóre parabanki działają na zasadzie piramidy finansowej, a najlepszym przykładem jest tu instytucja Amber Gold, która kusiła Polaków wysokim oprocentowaniem inwestycji.

Ustawa o kredycie konsumenckim

Oczywiście należy mieć świadomość, że brak nadzoru KNF nie oznacza, że parabanki nie muszą spełniać żadnych wymogów. Instytucje finansowe muszą na przykład dostosować swoją działalność do przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, co oznacza, że zobowiązane są informować klientów o warunkach oferowanej pożyczki, przedkładać druk Formularza Informacyjnego czy badać zdolność kredytową klientów.

Dodatkowo część prywatnych instytucji finansowych należy do Polskiego Związku Instytucji Pożyczkowych, który zrzesza najbardziej zaufanych pożyczkobiorców, utrzymujących wysoki standard świadczonych usług i postępujących etycznie wobec klienta.

Warto też pamiętać, że KNF — mimo, że nie obejmuje nadzorem parabanków — publikuje na swojej stronie internetowej tzw. Listę Ostrzeżeń Publicznych, czyli listę parabanków, co do których złożono zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub wobec których KNF ma uzasadnione podejrzenie, że nie działają zgodnie z prawem. Osoby, które rozważają uzyskanie pożyczki w parabanku, powinny zatem zapoznać się z tą listą.

Na jakiej zasadzie parabanki udzielają pożyczek?

Pożyczki pozabankowe stały się już nieodłącznym elementem polskiego sektora finansowego, a ich znaczenie wciąż rośnie. Tylko w 2019 r. krajowe firmy pożyczkowe wypłaciły klientom około 7 mld zł. Wynik podzielenia tej kwoty przez roczną liczbę pożyczkobiorców (2,75 mln) potwierdza, że średnia wartość pożyczki pozabankowej pozostaje niewielka. Od dawna są jednak dostępne oferty dotyczące znacznie większych sum. Okazuje się, że dobrze prosperujące parabanki mogą udostępnić klientowi nawet 30 000 zł - 60 000 zł.

Tak duże pożyczki mają niewiele wspólnego z chwilówkami, które służą do doraźnego ratowania domowego budżetu. Mimo tego, pożyczki pozabankowe wciąż są kojarzone głównie z wyborem dla osób w kiepskiej kondycji finansowej. Czy taki pogląd jest uzasadniony? Analiza obecnej sytuacji pokazuje, że pozabankowe pożyczki mocno zmieniły się przez ostatnie kilka lat.  

 

Rozwiązanie dla osób z gorszą historią kredytową?

Mniej więcej do połowy minionej dekady, oferta pozabankowych pożyczkodawców była dobrym rozwiązaniem dla osób posiadających gorszą historię kredytową. W tych czasach z Biurem Informacji Kredytowej współpracowało jeszcze niewiele firm pożyczkowych. Obecnie sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Trudno bowiem znaleźć firmę pozabankową, która nie pobiera danych z Biura Informacji Kredytowej. 

Pożyczkodawcy oczywiście mogą argumentować, że zwracają mniejszą uwagę na dane z BIK-u niż banki. Nie zmienia to jednak faktu, że powszechna współpraca firm pozabankowych z Biurem Informacji Kredytowej ograniczyła dostępność chwilówek i pożyczek ratalnych dla najbardziej ryzykownych klientów.

Warto pamiętać, że bardzo podobny wpływ na ofertę firm pożyczkowych miało również wprowadzenie limitów kosztu pozaodsetkowego, które później zostały dodatkowo obniżone. Takie zmiany wynikające z ustawy o kredycie konsumenckim, zachęciły firmy pozabankowe do preferowania bardziej bezpiecznych i wypłacalnych klientów. Na skutek wspomnianych limitów, pożyczkodawcy przestali też chętnie przedłużać spłatę. 

Ile kosztuje zaciągnięcie pożyczki w parabanku?

Limity kosztowe nie zmieniły faktu, że pożyczki pozabankowe wciąż są relatywnie „drogie”. Praktyka pokazuje, że tylko osoby nieposiadające innej alternatywy mogą zyskać dzięki korzystaniu z oferty parabanków. W pozostałych sytuacjach przewaga zazwyczaj leży po stronie banków, które oferują lepsze warunki finansowania. Potwierdza to porównanie poziomu Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania (RRSO), która nawet w przypadku najmniej kosztownych i promocyjnych pożyczek długoterminowych bywa nawet trzy razy wyższa od analogicznego wskaźnika dotyczącego kredytów gotówkowych.

W ramach przykładu warto dodać, że łączny koszt typowej pożyczki pozabankowej o wartości 15 000 zł i okresie spłaty 24 miesiące wyniesie 12 557 zł przy RRSO równym 92,23%. Analogiczny wynik dotyczący kredytu gotówkowego (RRSO = 13,77%) to jedynie 3 996 zł. Przyczyną wysokiej wartości RRSO dla pozabankowych pożyczek jest wysoki poziom prowizji. Pożyczkodawcy naliczają spore prowizje, ponieważ poziom maksymalnego oprocentowania jest restrykcyjnie regulowany przez przepisy z kodeksu cywilnego.

Jakie są zalety i wady pożyczek w parabankach?

Zwolennicy pożyczania poza systemem bankowym twierdzą czasem, że jest to wariant, który pozwala na bezproblemowe i szybkie pozyskanie środków. Taki argument wydaje się nie do końca trafiony, ponieważ rodzime banki nie stosują skomplikowanych procedur w przypadku kredytów gotówkowych.

Dodatkowo w ostatnich latach wzrosła popularność kredytów gotówkowych udzielanych w 100% online. Warto dodać, że klienci podpisujący umowy kredytów gotówkowych również uzyskują pełną swobodę w zakresie dysponowania środkami. Pod tym względem, kredyty gotówkowe nie różnią się od pożyczek pozabankowych.

Atrakcyjność oferty firm pozabankowych na pewno osłabia fakt, że po wprowadzeniu ustawy o kredycie hipotecznym wspomniane przedsiębiorstwa nie mogą pożyczać konsumentom środków z wykorzystaniem hipoteki. Obecnie tylko banki oraz SKOK-i mają prawo wykorzystywać zabezpieczenie hipoteczne w ramach oferty skierowanej do osób nieprowadzących działalności gospodarczej. Brak możliwości ustanowienia hipoteki to czynnik szczególnie ważny z punktu widzenia pożyczkodawców pozabankowych, bo zabezpieczenie na nieruchomości pozwala znacząco obniżyć koszt pożyczenia pieniędzy.

Decyzja ustawodawcy, który stwierdził, że firmy pozabankowe nie powinny pożyczać konsumentom środków pod hipotekę, wpłynęła negatywnie na dostępność pozabankowych pożyczek ratalnych dla osób w gorszej kondycji finansowej. Mowa o potencjalnych klientach, którzy borykają się z problemami finansowymi, ale posiadają jeszcze nieruchomość bez obciążeń.

Czy parabanki stanowią alternatywę dla tradycyjnych banków?

Parabanki oferują pożyczki, które potencjalni klienci mogą dostać stosunkowo szybko i bez wielu formalności. Prywatne firmy coraz częściej oferują też pożyczki przez internet. Teoretycznie zatem parabanki mogą być alternatywą dla tradycyjnych banków — zwłaszcza dla klientów, którzy chcą szybko pożyczyć stosunkowo niewielką kwotę, a w dodatku w banku nie mieliby wystarczającej zdolności kredytowej, aby zaciągnąć zobowiązanie finansowe w pożądanej przez siebie wysokości.

W praktyce jednak warto pamiętać, że różnica między bankami a parabankami w szybkości udzielania pożyczek na niskie kwoty coraz bardziej się zaciera.

Oprócz tego coraz częściej klienci banków mogą złożyć wniosek o pożyczkę na niewielką kwotę przez internet — bez konieczności odwiedzania oddziału instytucji. Nie można też zapominać, że parabanki nigdy nie będą stanowić alternatywy dla tradycyjnych banków, jeśli chodzi o względy bezpieczeństwa. Nawet w razie upadłości banku środki klientów chroni Bankowy Fundusz Gwarancyjny; w sytuacji, gdy upadnie parabank, klienci mogą co najwyżej dochodzić swoich praw w sądzie, a proces odzyskiwania środków często ciągnie się latami.

Podsumowanie 

Jeszcze do niedawna pożyczki oferowane przez parabanki wyróżniały się tym, że można było je otrzymać znacznie szybciej niż w banku — a dodatkowo przez internet. Obecnie jednak oferty banków nie odbiegają pod tym względem zbyt mocno od tego, do czego klientów przyzwyczaiły prywatne firmy pożyczkowe.

To, co się nie zmienia, to znacznie niższe oprocentowanie pożyczek bankowych; RRSO w przypadku parabanków nadal sięga zazwyczaj co najmniej kilkudziesięciu procent. Tym samym całkowity koszt pożyczki z takiej instytucji będzie znacznie wyższy niż zobowiązania na taką samą kwotę zaciągniętego w banku.