Czym jest rekomendacja T: co zaleca KNF w Rekomendacji T?

Na czym polega rekomendacja U? Przeczytaj

Zgodnie z pierwszą wersją rekomendacji T KNF żądała od banków, by do wyliczania przez banki zdolności kredytowej potencjalnych klientów stosować wskaźnik DTI, który wyrażał stosunek wszystkich zobowiązań kredytobiorcy do jego dochodów.

Udzielanie zobowiązań miało być możliwe jedynie w sytuacji, gdy wysokość zobowiązań klienta nie przekraczała 50-65 proc. jego dochodu netto. Należy przy tym rozróżnić, że udzielenie zobowiązania w wypadku, gdy raty kredytów klienta nie przekraczały 50 proc. dochodu było możliwe, jeśli klient zarabiał mniej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie. Jeśli jego dochód był wyższy, wyższy mógł być również stosunek zobowiązania do dochodu.

Dopiero po 2013 r., gdy KNF przygotowała nowelizację rekomendacji, banki mogły określać wskaźnik DTI indywidualnie.

Założenia rekomendacji T - co oznacza ona dla kredytobiorcy?

Zgodnie z założeniami rekomendacji T banki mogły jednak stosować uproszczoną procedurę oceny zdolności kredytowej klientów, ale tylko w określonych sytuacjach, gdy:

1. klient chciał zaciągnąć kredyt lub pożyczkę ratalną w wysokości nieprzekraczającej wartości 4-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw,
2. klient korzystał z usług danego banku od co najmniej 6 miesięcy, a zaciągane zobowiązanie nie przekraczało wartości 6-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia,
3. klient korzystający z usług danego banku od minimum 12 miesięcy i zaciągający zobowiązanie w wysokości do 12-krotności przeciętnego wynagrodzenia;

Oprócz tego uproszczona procedura oceny zdolności kredytowej mogła zostać zastosowana w przypadku pozostałych osób, które chciały zaciągnąć kredyt o wartości nieprzekraczającej kwoty przeciętnej miesięcznej pensji.

Czym jest rekomendacja S? Przeczytaj

Jak wprowadzona rekomendacja T wpłynęła na rynek kredytowy?

Jak można się domyślać, pierwotna wersja dokumentu KNF dla banków, który zaczął obowiązywać dopiero w 2011 r., mocno wpłynęła na rynek kredytowy, powodując jego mocne zahamowanie. Banki nie mogły już udzielać kredytów hipotecznych na takich samych zasadach jak wcześniej, a zdolność kredytowa klientów gwałtownie zmalała.

Ograniczenie zdolności kredytowej nastąpiło nie tylko na skutek rygorystycznego poziomu wskaźnika DTI, ale również — konieczności weryfikowania informacji o potencjalnym kredytobiorcy w BIK i BIG. To spowodowało z kolei, że osoby chcące zaciągnąć zobowiązanie zwracały się do firm pożyczkowych, które nie były objęte stworzoną przez KNF rekomendacją. W rezultacie rynek kredytowy mocno ucierpiał ze względu na znaczący spadek liczby nowych zobowiązań.

Klienci natomiast zaczęli wybierać bardziej ryzykowne dla nich rozwiązanie w postaci wysoko oprocentowanych pożyczek w firmach pożyczkowych. Z tego właśnie powodu Komisja Nadzoru Finansowego postanowiła ostatecznie złagodzić nieco założenia rekomendacji T — i to już w 2013 r.

Należy jednocześnie pamiętać, że wprawdzie rekomendacja T kojarzy się głównie z wymuszonym na bankach zaostrzeniem polityki kredytowej, ale jednocześnie umożliwiała stosowanie uproszczonej procedury oceny zdolności kredytowej w niektórych wypadkach. Uproszczona ocena była korzystnym rozwiązaniem dla klientów chcących pożyczyć mniejsze kwoty, ponieważ skracała czas oczekiwania na decyzję banku.

Co ciekawe, rekomendacja T bywa mylona z innymi rekomendacjami dotyczącymi udzielania przez banki kredytów hipotecznych i gotówkowych. Dotyczy to m.in. rekomendacji S, która wprowadziła formalne wytyczne dotyczące posiadania przez klienta odpowiedniego wkładu własnego.

Początkowo, po wejściu w życie nowelizacji rekomendacji S w 2014 r., klienci musieli dysponować co najmniej 5-procentowym wkładem własnym, by bank mógł udzielić im kredytu. Później (od 2017 roku) poziom minimalnego wkładu własnego został podniesiony do poziomu 20 proc. Obecnie niektóre banki umożliwiają zaciąganie zobowiązań przy niższym wkładzie własnym, ale pod warunkiem ubezpieczenia niskiego wkładu.W 2022 ani w 2023 roku rekomendacja nie uległa zmianie. 

W kwestii wkładu własnego rekomendacja T wymuszała natomiast udzielanie przez banki wyłącznie zobowiązań o odpowiednim wskaźniku LtV, który określa stosunek kwoty pożyczki do wartości zabezpieczenia. Od banku jednak zależało, jaki wskaźnik LtV jest wymagany do udzielenia kredytu. W praktyce jednak — choć nie wprost — wymóg posiadania przez klienta wkładu własnego był wprowadzony już wtedy.

Rekomendacja T: podsumowanie

Rekomendacja T, wprowadzona przez Komisję Nadzoru Finansowego, stanowi kamień milowy w regulacjach sektora bankowego, mając na celu zwiększenie stabilności finansowej poprzez wprowadzenie rygorystycznych zasad oceny zdolności kredytowej. Ustanowiona w odpowiedzi na kryzys finansowy z 2008 roku, inicjatywa ta miała za zadanie zmienić podejście banków do udzielania kredytów, zwłaszcza hipotecznych, które wcześniej były oferowane nawet bez wkładu własnego.

Zasadniczo, rekomendacja T wprowadziła wymóg stosowania wskaźnika DTI (Debt-to-Income), który ograniczał kwotę zobowiązań do maksymalnie 50-65% dochodu netto kredytobiorcy, w zależności od wysokości jego dochodów. Te środki miały na celu zminimalizowanie ryzyka niespłacalności i zabezpieczenie stabilności finansowej konsumentów oraz całego sektora bankowego.

Wpływ rekomendacji na rynek był gwałtowny i dwuznaczny. Z jednej strony, ograniczył on zdolność kredytową wielu potencjalnych nabywców nieruchomości, co spowodowało spadek liczby udzielanych kredytów i zmusiło klientów do szukania alternatywnych źródeł finansowania, często w mniej regulowanych instytucjach pożyczkowych. Z drugiej strony, przyczynił się do zwiększenia odpowiedzialności banków i klientów, zmniejszając ryzyko systemowe i indywidualne zadłużenie.

Zdobądź bezpieczne finansowanie i kup mieszkanie we Wrocławiu

Rekomendacja T, choć pierwotnie krytykowana za zbyt restrykcyjne podejście, z czasem została złagodzona, co pozwoliło na większą elastyczność w jej stosowaniu. Zmiany te, w tym możliwość indywidualnego ustalania wskaźnika DTI przez banki, pokazują ewolucję podejścia regulatora, starającego się znaleźć równowagę między ochroną konsumenta a zapewnieniem zdrowia systemu finansowego.

W szerszej perspektywie rekomendacja T jest przykładem, tego jak działania regulacyjne mogą kształtować praktyki rynkowe, wpływając na dostępność kredytów i zachowania kredytobiorców. Podkreśla też wagę odpowiedzialnego pożyczania i znaczenie przemyślanej polityki kredytowej w utrzymaniu stabilności finansowej.