[Poradnik 2021] Mieszkanie Plus - warunki, zapisy, wnioski, zasady

Program Mieszkanie Plus, uruchomiony w 2016 roku jako część Narodowego Programu Mieszkaniowego, miał na celu zwiększenie dostępności mieszkań na wynajem dla osób bez zdolności kredytowej. Planowano budowę tanich mieszkań z opcją wykupu na preferencyjnych warunkach, co miało pomóc rodzinom w uzyskaniu stabilizacji mieszkaniowej. Pomimo ambitnych założeń, program napotkał liczne wyzwania, które ostatecznie doprowadziły do jego wygaszenia w 2023 roku. Sprawdź, czym go zastąpiono i kto dziś może liczyć na wsparcie mieszkaniowe od państwa.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• jakie były założenia i przyczyny zakończenia programu Mieszkanie Plus,

• na czym polega program Mieszkanie dla Rozwoju,

• jakie są plany dotyczące programu Mieszkanie na Start w 2025 roku.

Mieszkanie Plus - założenia i zasady programu

Zainicjowany w 2016 roku program Mieszkanie Plus miał zaspokoić potrzeby mieszkaniowe osób, które nie mogły pozwolić sobie na kredyt hipoteczny. Państwo – za pośrednictwem spółek Skarbu Państwa i przy wsparciu samorządów – planowało stworzyć alternatywę w postaci dostępnych cenowo mieszkań na wynajem z możliwością dojścia do własności. Zamiary były ambitne, jednak praktyka okazała się znacznie trudniejsza – liczba zrealizowanych inwestycji była ograniczona, a model organizacyjny wzbudzał kontrowersje. Finalnie program został wygaszony w 2023 roku.

W jego miejsce pojawiła się nowa inicjatywa Mieszkanie dla Rozwoju (obecnie "Klucz do mieszkania") – która również opiera się na formule najmu z opcją wykupu, ale większy nacisk kładzie na jakość lokali i współpracę z lokalnymi władzami. Z kolei program "Pierwsze klucze" (według początkowych założeń Mieszkanie na Start) to program wsparcia kredytobiorców – głównie rodzin – poprzez dopłaty do rat kredytów mieszkaniowych. 

Założenia programu Mieszkanie Plus

Rządowy projekt Mieszkanie Plus to element Narodowego Programu Mieszkaniowego, który zakładał budowę tanich mieszkań na wynajem, z opcją dojścia do własności, na gruntach należących do Skarbu Państwa i samorządów. Program Mieszkanie Plus miał poprawić dostępność mieszkań, szczególnie dla osób mniej zamożnych, których nie stać było na kredyt hipoteczny, ale zarabiali na tyle dużo, że nie kwalifikowali się do przyznania mieszkania z zasobów komunalnych. Narodowy Program Mieszkaniowy przewidywał również uruchomienie Narodowego Operatora Mieszkaniowego oraz Narodowego Funduszu Mieszkaniowego.

Działalność każdego z nich miały regulować nowe ustawy. Ustawowa miała być również regulacja zadań i podstawowych zasad działania podmiotów o statusie operatorów mieszkaniowych, organizujących inwestycje mieszkaniowe z wykorzystaniem gruntów będących w zasobach Narodowego Funduszu Mieszkaniowego oraz gruntów samorządowych. Prace legislacyjne trwają. Do realizacji programu rządowego Mieszkanie Plus powołano wóczas BGK Nieruchomości SA, spółkę zależną Banku Gospodarstwa Krajowego.

We wrześniu 2017 roku projekt Mieszkanie Plus został podzielony na dwie części – komercyjną z czynszem rynkowym i rządową z czynszem regulowanym przez państwo. W wyniku tych zmian zamysł budowy tanich mieszkań dla mniej zamożnych obywateli  (z czynszem najmu 8,50 zł za metr lub 12 zł z opcją dojścia do własności) stał się jedynie jedną z możliwych opcji, a w praktyce nie jest realizowany. 

Zrealizowane inwestycje

Pilotaż programu Mieszkanie Plus ruszył w październiku 2016 roku - udział w programie zadeklarowało wówczas 17 miast, a władze tych miast podpisały listy intencyjne z BGK Nieruchomości. Wkrótce potem,  boe  grudniu 2026 roku na liście było już 70 miast.  Pod koniec grudnia 2016 roku rozpoczęła się realizacja pierwszych inwestycji programu Mieszkanie Plus - w Białej Podlaskiej i w Jarocinie. 

W latach 2018-19 program Mieszkanie Plus realizowany na zasadach komercyjnych jako Mieszkania dla Rozwoju nabrał tempa. Po oddaniu do użytkowania pierwszych mieszkań w ramach inwestycji prowadzonej w Jarocinie, zakończyły się kolejne projekty – w Kępnie (36 mieszkań), w Białej Podlaskiej (186 mieszkań), Gdyni (172 mieszkań) i Wałbrzychu (215 mieszkań).

Wkrótce potem w ramach inicjatywy powstało łącznie 1907 mieszkań – w Katowicach, Jarocinie, Kępicach, Dębicy, Mińsku Mazowieckim, Świdniku, Krakowie, Radomiu, Zamościu i Łowiczu. Na lokalizacje wybrano także duże miasta: Warszawę (ok. 3,5 tys. mieszkań), Wrocław (ok. 2,6 tys. mieszkań w 4 projektach), oraz Katowice (491 mieszkań).

Co dalej po Mieszkaniu Plus?

Program Mieszkanie Plus – choć zakończony – zostawił po sobie infrastrukturę i doświadczenia, które obecnie wykorzystuje PFR Nieruchomości S.A. w ramach Funduszu Mieszkań dla Rozwoju. Projekty, które były realizowane w formule Mieszkanie Plus, przeszły dziś do kontynuacji pod marką „Klucz do Mieszkania”. To koncepcja najmu instytucjonalnego z gwarancją dojścia do własności – czyli model długofalowego najmu, w którym najemca z czasem staje się właścicielem lokalu.

Na koniec 2024 roku program ten obejmował już ponad 5 tys. lokali oddanych do użytku i kilkanaście kolejnych inwestycji w przygotowaniu lub budowie. Lokale trafiają do najemców wyłanianych w transparentnych naborach prowadzonych przez samorządy, w oparciu o kryteria społeczne i dochodowe.

Pierwsze klucze - jakie są założenia rządowego programu mieszkaniowego? CZYTAJ

Pierwsze Klucze – nowa odsłona wsparcia dla kupujących

Równolegle do programu „Klucz do Mieszkania” funkcjonuje również rządowa inicjatywa „Pierwsze Klucze”. To forma wsparcia skierowana do osób chcących kupić swoje pierwsze mieszkanie lub dom, w szczególności młodych i rodzin z dziećmi.

W ramach programu przewidywane są instrumenty finansowe mające na celu:

• obniżenie progu wejścia na rynek poprzez preferencyjne warunki kredytowe,
• dopłaty lub gwarancje ułatwiające zaciągnięcie kredytu mieszkaniowego,
• wsparcie dla rodzin wielodzietnych, młodych małżeństw i osób budujących dom systemem gospodarczym.

Program „Pierwsze Klucze” ma być uruchamiany etapami, w ścisłej współpracy z sektorem bankowym i samorządami. Jego szczegóły będą zależały od dostępnych funduszy publicznych oraz rozwiązań ustawowych, ale już dziś wpisuje się on w szeroką politykę mieszkaniową ukierunkowaną na zwiększenie dostępności mieszkań dla osób bez kapitału własnego.

Program Mieszkanie Plus i inne formy wsparcia rządowego: podsumowanie

Program Mieszkanie Plus z założenia miał rozwiązać problemy mieszkaniowe Polaków – choć nie spełnił wszystkich oczekiwań, stanowił ważny etap w rozwoju publicznego budownictwa czynszowego. Dziś jego kontynuacją są działania realizowane przez PFR Nieruchomości w ramach „Klucza do Mieszkania” oraz projekt „Pierwsze Klucze”, którego celem jest wspieranie młodych i rodzin w zakupie pierwszego lokum.