Kruszywa budowlane – co warto wiedzieć?

Jednymi z najważniejszych materiałów, jakie wykorzystuje się w budownictwie, są różnorakie kruszywa, bez których trudno wyobrazić sobie postęp prac. Z uwagi na to, iż każdy rodzaj kruszywa ma inne cechy, właściwości i parametry, wachlarz ich zastosowania jest bardzo szeroki. 

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• czym są kruszywa
• jak je dzielimy
• jakie jest zastosowanie kruszyw budowlanych

Co to są kruszywa budowlane?

Wykorzystywane na szeroką skalę w budownictwie kruszywa, to ziarniste materiały pochodzenia mineralnego i organicznego, które ze względu na sposób pozyskania dzielimy na:

• naturalne (skalne – w postaci rozdrobnionej: piaski, żwiry, pospółka i otoczaki), a także
• łamane ze skał: miał, kliniec, grys czy tłuczeń) oraz
• te, które zostały uzyskane sztucznie (zarówno z obróbki termicznej surowców naturalnych, takie jak wypalany keramazyt czy spiekany glinoporyt i łupkoporyt, jak i z obróbki termicznej surowców odpadowych takich, jak wypalany popiołoporyt nazywany gralitem, spiekany popiołoporyt, nazywany pollytagiem czy też naparzany cegran oraz autoklawizowany pregran), a także
• uzyskane z recyklingu (np. gruz betonowy i ceglany).

Rozmiar kruszywa podawany jest w ułamku d/D, gdzie d i D są wymiarami oczek sit dobranych w taki sposób, aby w sicie określonym wartością D mm dane ziarna przechodziły, a w sicie określonym wartością d mm pozostawały na oczkach. Najprościej mówiąc: d odpowiadało będzie ziarnom drobnym, a D ziarnom grubym. Metoda ta nazywana jest analizą sitową.

Kruszywo jest materiałem, które z uwagi na uziarnienie występuje w postaci drobnej (ziarna mniejsze lub równe 4mm), grubej (ziarna o wymiarach 4mm do 63mm), bardzo grubej (ziarna o wymiarze 63-250mm), wypełniającej (ziarna przechodzące przez sito 0,063mm), mieszanej (ziarno rzeczne lub polodowcowe o wymiarach 0-8mm) oraz o ciągłym uziarnieniu, będącymi mieszanką kruszyw drobnych i grubych.

Jak dzielimy kruszywa?

Podstawowy podział kruszyw mineralnych opiera się na kruszywie zwykłym (ciężar właściwy mniejszy niż 2000, ale nie większy niż 3000kg/m3), kruszywie lekkim (ciężar właściwy równy lub nie większy niż 2000kg/m3) oraz ciężkim (ciężar właściwy większy lub równy 3000kg/m3). Kruszywa organiczne występują w postaci lekkiej i z uwagi na sposób pochodzenia dzielimy je na: odpadowe (drzewne, czyli wióry, trociny i strużki), uzyskane z tworzyw sztucznych (przede wszystkim polimerowe występujące w postacie granulatu styropianowego) oraz uzyskane z recyklingu (także polimerowe, lecz występujące w postaci kruszonego styropianu).

Do głównych właściwości kruszywa naturalnego zaliczyć możemy: dużą wytrzymałość na miażdżenie (około 24%, w zależności od ziarna), mrozoodporność (ubytek masy do 10%) oraz niską nasiąkliwość (do 5%). To, co interesuje nas jednak najbardziej, to możliwość zastosowania kruszyw na znanych nam polach budowlanych. Poniżej przedstawimy Wam podstawowe kierunki zastosowania kruszyw.

Zastosowanie kruszyw budowlanych

Zanim przejdziemy do wyszczególnienia zastosowania kruszyw w budownictwie, musimy wspomnieć o podziale według parametrów, czyli norm, którymi oznacza się wspomniane materiały oraz to, w jaki sposób dzielą się kruszywa mineralne do betonu. Jeśli chodzi o parametry, zestawienie opiera się na oznaczniku PN – EN, przy czym każde z kruszyw oznaczone jest numerem własnym (np. PN – EN 12620 to kruszywa do betonu, a PN – EN 13383-1 to kamień do robót hydraulicznych).

Normy te określają między innymi wspomniany wyżej rozmiar ziarna (d i D) oraz wiele innych wartości. Interesujące nas grupy asortymentowe, wykorzystywane w budownictwie, to przede wszystkim kruszywa mineralne do betonu zwykłego. Dzielą się one na materiały potrzebne do późniejszego zastosowania takie jak: piasek zwykły i łamany, żwir oraz grys (także z otoczaków) oraz mieszanki – m.in. otoczaki z kruszywem łamanym.

Jak wskazują specjaliści zajmujący się badaniem różnorodnych kruszyw, wykorzystanie ich w branży budowlanej jest niezwykle ważne i stanowi aż do 70% objętości betonu. Jego znaczenie jest więc ogromne, nie tylko jako budulca potrzebnego do wylewek betonowych, tworzenia zapraw, stawiania ścian bryły budynku, tynkowania, ale także do tworzenia podjazdów, utwardzania powierzchni, budowania dróg (ulic) czy frakcji kolejowych.

Warto wspomnieć także o ciekawym trendzie, który coraz bardziej się rozwija, a mianowicie o wykorzystaniu kruszywa dekoracyjnego. Do tej grupy zaliczyć możemy kamień ozdobny, otoczaki i grys. Spełniają one nie tylko funkcje praktyczne, ale przede wszystkim ozdobne i wykorzystywane są w różnoraki sposób.

Coraz częściej doceniane są przez projektantów wnętrz i architektów ogrodów (ich właściwości dekoracyjne sprawdzą się zarówno we wnętrzach, jak i w przestrzeni przydomowej), w tym między innymi jako elementy ozdobne kominków, otoczenie zbiorników wodnych, wykończenie elewacji, czy ciekawe rozwiązania ścienne. Dzięki swej różnorodności i wytrzymałości kruszywa dają nam ogromne pole do kreatywnego wykorzystania, a ich popularność stale rośnie.