Czym jest wskaźnik WIRON? Jak wpłynie na wysokość rat?

Wraz z końcem 2024 roku wskaźnik referencyjnej stopy procentowej WIBOR zostanie zastąpiony wskaźnikiem WIRON. Czym jest wskaźnik WIRON? Jak wpłynie na raty? Kiedy banki i inni uczestnicy rynku będą mogli stosować indeks WIRON w nowych produktach? Czytaj.

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest wskaźnik WIRON i czym różni się od WIBOR-u,
• jak WIRON wpłynie na wysokość rat kredytów,
• kiedy ostatecznie zastąpi WIBOR i jak wygląda harmonogram wprowadzania nowego wskaźnika.

Wskaźnik WIBOR i WIRON — kluczowe różnice

Obecnie o wysokości oprocentowania na rynku międzybankowym w Polsce decyduje WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate). Wskaźnik WIBOR służy do wyliczenia finalnej kwoty spłaty pożyczek międzybankowych; składa się na nią zarówno pożyczona kwota, jak i oprocentowanie. WIBOR stosuje się w skali 3- lub 6-miesięcznej, co oznacza, że aktualizacja harmonogramu spłaty kredytu następuje odpowiednio co 3 lub 6 miesięcy.

Z kolei indeks WIRON, który ma być ustalany w oparciu nie o pożyczki międzybankowe, a rynek depozytów, ma być indeksem jednodniowym. To oznacza, że wysokość raty może zmieniać się za każdym razem, gdy przypada termin jej zapłaty. WIRON docelowo ma zastąpić WIBOR i stać się kluczowym wskaźnikiem decydującym o wysokości oprocentowania kredytów. Nowy wskaźnik WIRON ma być również bardziej "odporny" na zmianę wysokości stóp procentowych.

Jak powstaje WIBOR?

Wysokość wskaźnika musi mieścić się między wartościami stopy depozytowej a lombardowej; to z kolei oznacza, że częściowo WIBOR jest uzależniony od kolejnych decyzji Rady Polityki Pieniężnej i wysokości stóp procentowych. Z perspektywy kredytobiorców najistotniejsze jest to, że wysokość wskaźnika WIBOR ma wpływ na wysokość rat płaconych przez kredytobiorców.

Od dłuższego czasu w przestrzeni publicznej pojawiały się jednak zarzuty, że WIBOR staje się wskaźnikiem fikcyjnym. Wszystko ze względu na fakt, że obecnie banki wykazują sporą nadpłynność finansową, a zatem nie mają potrzeby zaciągania pożyczek; wysokość indeksu to zatem raczej wynik pewnych dywagacji między bankami i hipotetycznego oprocentowania ewentualnej pożyczki.

To z kolei zdaniem części komentatorów doprowadziło do manipulacji wysokością wskaźnika. Zbiegło się to zresztą z dużymi wzrostami WIBOR-u, zdaniem niektórych — niewspółmiernymi do wzrostu stóp procentowych. Wzrost wskaźnika WIBOR przełożył się z kolei na znaczący wzrost rat kredytów, co ostatecznie wymusiło interwencję państwa i stworzenie latem 2022 r. tarczy antykryzysowej dla kredytobiorców.

Jak powstaje WIRON?

W ramach tarczy premier Mateusz Morawiecki zapowiedział zastąpienie wskaźnika WIBOR nowym, bardziej adekwatnym wskaźnikiem. Zadaniem znalezienia najlepszego, alternatywnego wskaźnika zajęła się GPW Benchmark, czyli spółka córka warszawskiej giełdy. Ostatecznie wybór padł na WIRD (Warszawski Indeks Rynku Depozytowego), który ostatecznie przemianowano na WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight).

Obliczanie nowego wskaźnika będzie się odbywać na podstawie transakcji depozytowych zawieranych na rynku finansowym; mowa przy tym o transakcjach między podmiotami gospodarczymi a większymi przedsiębiorstwami i instytucjami finansowymi.

Harmonogram WIRON — plan wprowadzenia zmian

Narodowa Grupa Robocza ds. reformy wskaźników referencyjnych powołana na wniosek uczestników rynku finansowego przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego przedstawiła pod koniec września 2022 r. tzw. Mapę Drogową procesu zastąpienia wskaźników WIBOR 3M i WIBOR 6M przez nową stawkę WIRON. Reforma wskaźników referencyjnych ma być zrealizowana w całości do końca 2024 r. Tym samym od 1 stycznia 2025 r. stawka WIBOR ma nie być już w ogóle stosowana — ani w nowych produktach finansowych, ani w kredytach, które zostały zaciągnięte na długo przed wejściem w życie reformy.

2023 

Mapa Drogowa zakłada przejściowe etapy realizacji reformy. Podstawowym celem na 2023 r. jest zapewnienie pełnej dostępności wskaźnika WIRON, tak, by mógł być stosowany w produktach i instrumentach finansowych dla podmiotów, które wyrażają gotowość do jego zastosowania. Ponadto zgodnie z założeniami, już w tym roku banki mają móc wprowadzać do oferty kredyty stosujące indeks WIRON równolegle z kredytami na WIBOR. Oferowane mają być też nowe produkty, w tym produkty kredytowe dla spółek kapitałowych z oprocentowaniem odwołującym się do indeksu WIRON.

2024 

W 2024 r. WIRON w nowych instrumentach finansowych ma być dostępny również dla konsumentów, spółek cywilnych i jednoosobowych działalności gospodarczych — można się zatem spodziewać, że banki już w przyszłym roku zaproponują nowe produkty i kredyty oparte właśnie o WIRON.

Co więcej — zgodnie z Mapą Drogową, banki mają oferować także kredyty hipoteczne oprocentowane według stopy składanej na podstawie indeksu WIRON; jednocześnie nadal rozwijać ma się oferta kredytów mieszkaniowych o stałym i okresowo stałym oprocentowaniu, czego pierwsze oznaki można zaobserwować już teraz (ING Bank Śląski i BNP Paribas Polska zawiesiły sprzedaż kredytów hipotecznych o zmiennym oprocentowaniu). Ponadto w 2024 r. na rynku długu ma też nastąpić emisja obligacji własnych (w tym obligacji banków i korporacyjnych) stosujących WIRON.

2025

W 2025 r. reforma wskaźników referencyjnych ma zostać w pełni wdrożona. Kalkulacja i publikacja stawek WIBID i WIBOR ma zostać zakończona. Banki i inne instytucje finansowe nie tylko nie będą już proponować produktów finansowych opartych o WIBOR, ale też zostaną zmuszone do dokonania konwersji istniejących umów i instrumentów stosujących WIBOR, tym samym zmiana będzie dotyczyć nie tylko nowo zaciąganych kredytów. Do umów dołączone zostaną w aneksach klauzule odsetkowe, a stosowane będą zamiennik i spread wskazane w rozporządzeniu MF, które ma pojawić się jeszcze w 2023 r. Tym samym "era WIBOR-u" ma zostać zakończona, a wszystkie produkty i instrumenty finansowe będą oparte o WIRON.

Jak WIRON wpłynie na wysokość rat kredytu?

Zamiana WIBOR na WIRON jest niezwykle istotna z punktu widzenia kredytobiorców. Wiele osób może mieć nadzieję, że po zastąpieniu WIBOR-u WIRON-em oprocentowanie kredytów spadnie. W praktyce trudno to przewidzieć; największa różnica między wskaźnikami WIBOR i WIRON polega na tym, że ten pierwszy jest oparty na kalkulacjach banków, co wydarzy się za trzy miesiące; z kolei wysokość stawki WIRON ma być wyliczana i opracowywana na podstawie transakcji depozytowych, które już się wydarzyły. Tym samym WIRON będzie prawdopodobnie wierniej oddawał sytuację na rynku finansowym — ale nie oznacza to wcale, że z korzyścią dla kredytobiorców.

Podsumowanie

Docelowo WIRON zastąpi WIBOR w 2025 r., jednak już wcześniej banki będą mogły wprowadzać do swoich ofert produkty i instrumenty oparte o nowy wskaźnik. Zamiana WIBOR na WIRON ma ostatecznie rozwiać społeczne wątpliwości dotyczące stawki WIBOR, które były jedną z przyczyn podjęcia prac nad reformą wskaźników. Na razie trudno jednak stwierdzić, czy zamiana wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID na WIRON na pewno będzie korzystna dla starych kredytobiorców.